Nakba – Palestijnse vluchtelingstroom (1947-1949)

Het Arabische woord nakba betekent zoiets als ‘ramp’ of ‘catastrofe’. In de context van het Israëlisch-Palestijnse conflict verwijst Nakba voor Palestijnen specifiek naar de Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948.

In Israël staat deze oorlog, die plaatsvond in het voormalige mandaatgebied Palestina, bekend als de Onafhankelijkheidsoorlog. Vrijwel direct na het uitroepen van de staat Israël raakte het jonge land in oorlog met de omringende Arabische landen. Bij veel Arabieren staat deze oorlog veelal bekend als al-Nakba, ofwel ‘De Ramp’. In dit kader wordt dan vaak verwezen naar de grote vluchtelingenstroom die tijdens en na de oorlog op gang kwam. Volgens de VN verlieten ruim zevenhonderdduizend Arabische Palestijnen tussen 1947 en 1949 huis en haard. Velen van hen belandden in vluchtelingenkampen op de Westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook.

Herdenkingen van de Nakba leiden in het Midden-Oosten geregeld tot spanningen. Palestijnen in de Gazastrook en op de Westelijke Jordaanoever gaan bijvoorbeeld jaarlijks de straat op om te protesteren, wat geregeld leidt tot confrontaties met het Israëlische leger. Veel inwoners van deze gebieden zijn eerste generatie vluchtelingen of afstammelingen van vluchtelingen.

Visies

In Israël wordt de term Nakba niet veel gebruikt. Als het gaat om de vluchtelingenstroom die tijdens Arabisch-Israëlische Oorlog op gang kwam, spreekt men daar eerder van de ‘Palestijnse exodus’. Anders dan onder Palestijnen veel wordt beweerd, zouden de vluchtelingen bovendien niet doelbewust het gebied zijn uitgejaagd, maar vertrokken zij puur vanwege de onveilige situatie die door de oorlog was ontstaan. Tijdens deze oorlog werden honderden Palestijnse dorpen verwoest.

Als het gaat om de Nakba wordt in Israël ook vaak geregeld gewezen op Arabische leiders die de Palestijnen tijdens de oorlog uitdrukkelijk verzochten het gebied te verlaten, zodat ze niet in de weg zouden lopen tijdens militaire operaties tegen zionisten. Van etnische zuivering is volgens deze lezing geen sprake geweest. Het CIDI (Centrum voor Informatie en Documentatie Israel) schrijft:

“Van de 750.000 Palestijnen, die huis en haard hebben verlaten vanwege de oorlog, zal een deel verdreven zijn, maar ook een deel gevlucht: hetzij uit eigen initiatief, hetzij door de oproep van hun eigen leiders. De bewering dat Palestina dus etnisch is gezuiverd is foutief en wordt gebruikt om het bestaansrecht van Israël te ondermijnen.”

“…bedoeld om de demografische verhoudingen in de te vormen Joodse Staat meteen ingrijpend te wijzigen. Gebeurde dat niet, dan zou net iets meer dan de helft van de inwoners van die Joodse Staat ‘niet-joods’ zijn.”

Om de vluchtelingenstroom op gang te brengen zouden bovendien bloedbaden zijn aangericht. De circa 160.000 Arabieren die binnen de grenzen van de staat Israël bleven leven, zouden volgens het Komitee verder als derderangsburgers zijn behandeld. Volgens sommige Palestijnen duurt de Nakba tot op de dag van vandaag voort.

Bronnen ▼