Redactie
De vroegmiddeleeuwse Nederlandse glasproductie blijkt onderdeel te hebben uitgemaakt van een uitgebreid Europees netwerk. Dat blijkt uit een onderzoek, uitgevoerd in opdracht van Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE). Glas werd niet alleen lokaal geproduceerd, maar werd tevens geïmporteerd. Aan dit glas werden soms nieuwe kleuren toegevoegd om er vervolgens kralen en bekers mee te maken.
Volgens de onderzoekers werpen de bevindingen nieuw licht op de handelsrelaties en technische vaardigheden in Nederland tijdens de vroege middeleeuwen. Hierdoor zou het onderzoek ook de kijk op de vroegmiddeleeuwse Nederlandse samenleving en haar connecties met de rest van Europa veranderen.
We hebben niet alleen bewijs gevonden van geavanceerde technische vaardigheden, maar ook van een vroeg economisch netwerk dat over het continent verspreid was.
Voor het onderzoek is vroegmiddeleeuwse glasproductieafval uit het hele land onder de loep genomen.
Het gebruikte glas blijkt deels te zijn gerecycled – er werd bijvoorbeeld veel gebruikt gemaakt van glas uit Romeinse mozaïeken – maar er werd ook ‘vers’ glas direct aangevoerd. Soms werden specifieke metalen toegevoegd aan het glas om het ondoorzichtig geel of wit te maken. Met name in Maastricht lijkt dat op grote schaal te zijn gebeurd.
Egyptisch glas
In de vroegste periode (Merovingische periode; 450-750 n.Chr.) kwam veel van het glas uit Egypte. In de Karolingische periode (750-850 n.Chr.) werd meer glas gerecycled. Al dit glas is gemaakt op basis van soda, dat afkomstig is uit de Egyptische woestijn.
Vanaf ca. 800 n.Chr. kwamen er nieuwe soorten ruw glas beschikbaar. In het huidige Duitsland en mogelijk België en Noord-Frankrijk werd glas gemaakt op basis van hout-as. In West-Azië (Noord-Syrië, Irak/Iran en de Levant) kwam vanaf dat moment ook glas beschikbaar dat werd gemaakt op basis van plant-as. Dit kwam waarschijnlijk via Viking-handelsnetwerken in Nederland terecht. In Nederlandse vindplaatsen (met name Deventer) zijn beide glassoorten aangetroffen, naast ouder gerecycled glas.
Grote hoeveelheden productieafval uit Maastricht duiden er volgens de onderzoekers op dat daar een permanente productielocatie was. Daarnaast werden kralen in Nederland waarschijnlijk vooral gemaakt door rondtrekkende ambachtslieden. Een Engelstalige publicatie over het onderzoek is te downloaden via de website van de RCE.
