Negen Zeeuwse ‘erfgoedlijnen’

De provincie Zeeland gaat aan de slag met negen ‘Erfgoedlijnen’. Drenthe ging al voor met een project waarin zes van dergelijke thema’s zijn uitgebouwd. In Zeeland is het project in handen van Erfgoed Zeeland, een instelling waar Marc Kocken sectorhoofd Erfgoed en Publiek is en coördinator Zeeuwse Ankers. Kocken speelde in zijn vorige functie ook een grote rol in het Drentse project.

Voor het imago en de marketing van Zeeland wordt het erfgoed steeds belangrijker. Zeeland is immers een provincie met een geschiedenis waarin land en water voortdurend op elkaar inspelen. Dat resulteerde in een rijke cultuurhistorie, een gevarieerd landschap, duizenden monumenten. In de externe beeldvorming weerspiegelen zich deze vele facetten. Enerzijds zien velen Zeeland als een pittoresk gewest met strand en duin, dromerige dorpjes en aardige boerenfolklore zoals het befaamde ringrijden. Anderen kennen Zeeland als vroeg verstedelijkt gebied met vanouds wereldwijde handelsconnecties en reeksen zeehelden als Michiel de Ruyter en de Evertsens.

Marc Kocken:

‘Het erfgoed in de provincie biedt talloze handvatten om gasten en inwoners een unieke en waardevolle beleving te bezorgen. Ook voor de vermarkting van het erfgoed in samenwerking met de toeristische sector, instellingen en bedrijfsleven is de ontwikkeling van de Erfgoedlijnen een sterk middel.’

Ordening

De Zeeuwse Erfgoedlijnen worden ontwikkeld in opdracht van de Provincie Zeeland. Basis vormen de negen kernverhalen of Erfgoedlijnen, die breed zullen worden ingezet. De kernverhalen brengen ordening in de baaierd aan verhalen die vele ‘afzenders’ op dit moment over Zeeland presenteren, onder meer via de website zeeuwseankers.nl. Deze wordt beheerd door Erfgoed Zeeland, maar er dragen veel partners aan bij. De kernverhalen moeten fungeren als een soort koepel of kapstok. Ze kunnen op regionaal en lokaal niveau worden ingevuld en aangevuld met specifieke verhalen, producten en arrangementen.

Bijeenkomsten

Voorafgaand aan de vaststelling van de Erfgoedlijnen en hun thema’s waren er twee series ‘brede oplopen’ verspreid over de provincie. In november 2018 kwamen ruim 200 toeristische ondernemers, mensen uit het (toeristische) erfgoedveld en beleidsmakers bij elkaar tijdens deze startbijeenkomsten en de Toeristische Ontmoetingsdag. Erfgoed Zeeland werkte hier samen met de VVV Zeeland. Het leverde volle zalen en nuttige gedachtewisselingen op.

Bij het aanwezige publiek werd gepeild wat er precies ‘leeft’ als we het over het Zeeuwse erfgoed hebben. Dat gebeurde met een interactieve digitale methode (mentimeter) en via antwoordformulieren. Mensen konden nadien ook nog reageren via e-mail, telefoon en dergelijke. Gewapend met de kennis die dat alles opleverde, volgde in april 2019 een tweede ronde. Hieraan namen zo’n 130 toeristische ondernemers, vertegenwoordigers van erfgoedinstellingen en beleidsmakers deel. Het proces leidde uiteindelijk tot de keuze van negen thema’s of Zeeuwse Erfgoedlijnen:

Schorren, slikken en polders: land van overkanten,
Strijd tegen het water: verdronken en herrezen,
Sterk Zeeland: strijdtoneel in de Delta,
Zwarte schuren en stoere paarden: leven en werken op het platteland,
Heren en kerken: macht en geloof,
Poort naar de wereld: ontdekken en ondernemen,
Het Zeeuwse licht: de kust ontdekt,
Zilt en zoet: smaken van Zeeuwse bodem,
Nieuw Zeeland: moderne bedrijvigheid en veranderend landschap.

Het Verdronken Land van Saeftinghe, Oost Zeeuws-Vlaanderen (foto H.M.D. Dekker)

Waardering

Uit de antwoorden op de vraag naar ieders Top 5 bleek dat de waardering van de verschillende lijnen dichtbij elkaar ligt. De hoogst gewaardeerde lijn bleek Strijd tegen het water (16%), niet zo vreemd in een provincie met de naam Zeeland en een geschiedenis van vloeden en verdronken landen.

Eerder was uitgegaan van zes of zeven Erfgoedlijnen. Om de veelzijdigheid van Zeeland goed uit de verf te laten komen, is daarvan afgezien. Dan zouden te veel elementen onder één noemer geschaard worden, waardoor het onderscheidende karakter verloren ging. De lijnen 1 (Schorren, slikken en polders) en 2 (Strijd tegen het water) werden als combinatie het vaakst genoemd. Maar die verhalen zijn beide zo kenmerkend voor Zeeland, dat met het samenbrengen te veel aan karakter en deelonderwerpen verloren zou gaan.

Producten

De Erfgoedlijnen worden met alle betrokkenen fasegewijs uitgewerkt om tot producten te komen. Het eerst aan de beurt zijn de meest ‘kansrijke’ erfgoedlijnen Strijd tegen het water, Sterk Zeeland en Zilt en zoet. Na deze zomer starten de gesprekken over de andere erfgoedlijnen.

Los daarvan verschijnt na de zomer een boekje met alle Erfgoedlijnen, op basis van conceptverhalen van Jeanine Dekker en Jan Kuipers, medewerkers van Zeeuws Erfgoed en beiden met een lange staat van dienst als (erfgoed)auteurs. Ook komt er een folder en worden alle ontwikkelingen van het project gedocumenteerd en gepubliceerd op zeeuwseankers.nl.

Poppenhuis met de Zeeuwse zeeheld Michiel de Ruyter (Ambachtencentrum Goes, foto H.M.D. Dekker)

Een belangrijk element is de inventarisatie van wat er nu al aan arrangementen, routes en producten ligt die ingepast kunnen worden in de Erfgoedlijnen. Per verhaallijn wordt een ‘menukaart’ gemaakt met het aanbod dat er nu al is. Maar er wordt ook al nagedacht over nieuwe producten. Voorbeeld is een Zeeuwse erfgoedatlas, die verrassende verbanden tussen locaties, thema’s en producten aan het licht zal brengen. En een mobiele ‘erfgoedkeuken’ met pakkende vormgeving, die op allerlei evenementen zal worden ingezet. Want, aldus Marc Kocken: