Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.

<<< Signalementen week 36 | Signalementen week 38 >>>

Selectie week 37

Cosimo aan de Keizersgracht

Op het hoogtepunt van de Gouden Eeuw maakte de Toscaanse kroonprins Cosimo de’ Medici tweemaal een reis naar het Nederland van Rembrandt, Johan de Witt, Willem III en Michiel de Ruyter. Omdat er een verslag bestaat waarin die reizen van dag tot dag worden beschreven kunnen we een idee krijgen van hoe ons land er toen voor vreemden uitzag. Maar het verslag roept ook vragen op. Wat kwam een door en door katholieke prins doen in het ketterse Nederland? Waarom kwam hij telkens zonder zijn beminde, Marguerite d’Orléans, het nichtje van de Zonnekoning? En waarom wordt een belangrijke ontmoeting volkomen verzwegen?
De vele gezichten van Sicilië
Door zijn strategische ligging heeft Sicilië altijd een magnetische aantrekkingskracht uitgeoefend. In De vele gezichten van Sicilië beschrijft Fik Meijer aan de hand van politieke, religieuze, culturele, sociale en economische ontwikkelingen hoe de culturen van verscheidene volken samensmolten en hoe brute machtspolitiek Sicilië in een neerwaartse spiraal bracht. Een bont gezelschap trekt voorbij: koningen, krijgsheren, generaals, hertogen, graven, pausen, bisschoppen, priesters, landbaronnen, kooplieden, boeren, pachters, arbeiders en slaven.
De voormoeders
In De voormoeders werpt historicus Suze Zijlstra nieuw licht op de sociale, economische en culturele sleutelrol die Europees-Aziatische vrouwen speelden in de 300-jarige Nederlandse overheersing van Nederlands-Indië. Hiervoor reconstrueerde ze de levens van de voormoeders in haar eigen familie: van de bewoners van de achttiende-eeuwse voc-vestiging Makassar op het eiland Sulawesi, via de opzichtersgezinnen op de suikerplantages van Oost-Java tot en met haar oma, die na de Indonesischeonafhankelijkheid naar Nederland emigreerde.
Fragment: Een dag uit het leven van een Indische ‘voormoeder’
Haagsche quaesties
In 1890 schreven twee hoge gemeenteambtenaren een alarmerend rapport over de Koninklijke Schouwburg. Het gebouw was brandgevaarlijk, te klein en de inrichting was volstrekt verouderd. De schouwburgquaestie was geboren. Al gauw ging het niet meer over renovatie of nieuwbouw, maar over het belang van cultuur en de vraag of cultuur een gemeentelijke of een particuliere zaak was. Rond het museum en het orkest ontstonden vergelijkbare discussies. Marlies van der Riet laat zien waarom deze culturele vraagstukken juist in de hofstad zo prominent op de agenda kwamen.
Het geroofde kookboek van Alice Urbach
In Het geroofde kookboek van Karina Urbach verliest de succesvolle joodse kookboekenauteur Alice Urbach in 1938 na de Anschluss van Oostenrijk bij Duitsland haar huis, gezin en carrière. In 1939 lukt het haar ternauwernood naar Engeland te vluchten. Later emigreert ze naar de vs, waar ze in de jaren veertig en vijftig naam maakt met kookworkshops en televisieshows. Tijdens een bezoek aan een Weense boekhandel vindt Alice haar eigen kookboek, de bestseller So kocht man in Wien! uit 1938, terug.
Fragment: Hoe de nazi’s een bestseller stalen
Bespreking: Het geroofde kookboek van Alice Urbach
Van muur tot muur

Het jaar 1989 luidde een nieuwe periode van vrijheid en welvaart in. Dertig jaar later lijkt dit gouden tijdperk voorbij. Waar ging het mis? Hoe kan het dat het ideaal van globalisering en van internationale verbondenheid teloorging? Jonathan Holslag navigeert langs de kalme zeeën en kolkende stromen die de wereldpolitiek sinds 1989 gekend heeft. Hij vertelt hoe de westerse hegemonie ten onder ging aan groeiend consumentisme, ongelijke handel en halfbakken diplomatieke betrokkenheid. Holslag laat zien hoe tegelijkertijd andere machten, zoals China en Rusland, konden groeien. Met verve ontrafelt hij de draden van dit verhaal, en toont dat het niet zozeer de ambitie van China, de sluwheid van Poetin of de hebzucht van Afrikaanse heersers was die tot deze donkerte geleid heeft; het was de onkunde van het Westen.
Niemandsland

In Niemandsland neemt Adwin de Kluyver ons mee op een literaire ontdekkingsreis richting de Zuidpool. Met aanstekelijk vertelplezier laat hij zien hoe de mens in de loop der eeuwen dit koude continent heeft verkend, beschreven en benut. Van een walvisjagende schilder die als eerste Nederlander voet zette op Antarctica tot nazi’s die er een kolonie wilden vestigen. Meesterverteller De Kluyver vervlecht verhalen over ontdekkers, antihelden, wetenschappers en charlatans met zijn verlangen om het uiterste Zuiden te bereiken en in de voetsporen te treden van een vergeten Japanse poolheld.
Splijtstof

Frits Veerman (1944-2021) is Nederlands bekendste klokkenluider. In 1975 trok hij als technisch fotograaf aan de bel toen hij merkte hoe collega Abdul Khan achter ultracentrifugegeheimen aan zat. Daarop belandde hij in een nachtmerrie. Terwijl de uitgeweken Khan zijn vaderland Pakistan aan een atoombom hielp, kreeg Veerman de Nederlandse veiligheidsdienst op zijn dak. Hij moest vooral zijn mond houden, er stonden grote belangen op het spel. Zakenbelangen. Veerman kreeg ontslag, werd hinderlijk gevolgd, afgeluisterd en ook in het buitenland liet men hem niet met rust. Maar zijn mond houden vertikte hij, daarvoor vond hij de proliferatie van kernwapens die onder de ogen van Nederland in gang was gezet te ernstig.
Van Augustus tot Constantijn
In ‘Van Augustus tot Constantijn’ vertelt Barry Strauss aan de hand van tien portretten van Romeinse keizers vier eeuwen geschiedenis van Rome. Dit boek vertelt op toegankelijk wijze de complexe geschiedenis van Rome. Aan de hand van tien portretten van de meest tot de verbeelding sprekende figuur, de Romeinse keizer, wordt vier eeuwen geschiedenis verteld. Alle tien keizers – Augustus, Tiberius, Nero, Vespasianus, Trajanus, Hadrianus, Marcus Aurelius, Septimus Severus, Diocletianus en Constantijn – representeren een belangrijke periode van het ooit zo machtige wereldrijk. Strauss maakt de geschiedenis van de klassieke oudheid daarmee toegankelijk voor een breed publiek.
Verre verwachtingen
Het weergaloze, onwaarschijnlijke, driedubbele emigratieavontuur van een Gronings weesmeisje tegen de achtergrond van de Nederlandse sociaaleconomische en politieke ontwikkelingen rond 1900. Het weergaloze, onwaarschijnlijke, driedubbele emigratieavontuur van een Gronings weesmeisje tegen de achtergrond van de Nederlandse sociaaleconomische en politieke ontwikkelingen rond 1900. Het resultaat is even spannend als verrassend actueel: een bijzonder vrouwenleven en meeslepende migrantengeschiedenis over leven en overleven, en de eeuwige zoektocht naar voorspoed en geluk.