Nomaden – Betekenis van het begrip

Het begrip nomaden duidt op personen die rondtrekken en geen vaste woon- of verblijfplaats hebben. Dit verschijnsel deed zich voor in de Prehistorie, voordat tijdens de Neolithische Revolutie de landbouw werd uitgevonden. Mensen trokken achter wilde dieren aan om in hun voedsel te voorzien.

Herkomst van de term nomade

De term nomade is afkomstig van het Oudgriekse woord νομάδες (nomades), wat ‘herdersvolken’ betekende. Dit woord werd onder meer door de geschiedschrijver Herodotus gebruikt om volken te beschrijven die hun kudden weidden. Het Oudgriekse werkwoord waar de term nomade aan refereert is νομεύειν, wat ‘weiden’, ‘laten grazen’ of ‘hoeden’ betekent.

Het woord nomaden is volgens Etymologiebank.nl in elk geval sinds de zeventiende eeuw (een vroege vermelding komt uit 1682) in het Nederlandse taalgebied bekend.

Synoniemen die wel gebruikt worden voor ‘nomade’ zijn, al dan niet terecht: landloper, rondzwervende herder, iemand die rondzwerft, steppebewoner, lid van een herdersstam en als scheldwoord: ‘een onbeschaafde kerel’.

Enkele historische voorbeelden van nomaden

De nomadische leefwijze was dominant in de Prehistorie (de tijd tot de uitvinding van het schrift rond 3300 v.Chr), speciaal in de periode voorafgaand aan de Eerste Landbouwrevolutie (ca. 12.000-10.000 v.Chr.). Tot die tijd trokken jagers-verzamelaars rond, achter rendieren en mammoeten aan om op ze te jagen en om voedsel te verzamelen. Deze levensstijl veranderde toen na de uitvinding van de landbouw dorpen en steden ontstonden. Hierdoor ontwikkelden mensen, eerst in het Midden-Oosten en later ook in Europa, een zogenoemde sedentaire levensstijl: ze bleven op dezelfde plek wonen. Dit was nodig om aan landbouw en veeteelt te kunnen doen.

Ook na de Neolithische Revolutie bleven nomaden bestaan. Voorbeelden van nomadische volken uit bijvoorbeeld de Oudheid, Middeleeuwen, Vroegmoderne Tijd en ook de periode daarna zijn bedoeïenen, de Scythen, de Teutonen, de Hunnen, de Mongolen onder Dzenghis Khan & Timoer Lenk, zigeuners (Roma en Sinti) en de Samen (Lappen).

Boek: Onze vroegste voorouders. Geschiedenis van Nederland tot 5000 v.Chr. – Leendert Kooijmans

Bronnen ▼