De gemeente Bergen heeft het Literatuurmuseum in Den Haag gevraagd onderzoek te doen naar de brieven die dichter Lucebert (1924-1994) in de Tweede Wereldoorlog schreef.
Lucebert, geboren als Lubertus Jacobus Swaanswijk, staat bekend als een van de meest vooraanstaande Nederlandse moderne kunstenaars uit de twintigste eeuw. Hij bracht een groot deel van zijn leven door in Bergen (NH), vlakbij Alkmaar. In 2018 en opnieuw in 2022 ontstond er ophef rondom de kunstenaar, vanwege publicaties over de brieven die hij schreef in de Tweede Wereldoorlog.
In deze brieven komen verschillende antisemitische uitingen voor. Zo ondertekende de kunstenaar gedurende de oorlogsjaren veel brieven met de Hitlergroet ‘Sieg Heil’ en heeft hij het over de ‘Joodse sjacherige zwetsaard’ en ‘machtjoden’. In een van zijn brieven schrijft Lucebert ronduit:
Eerst wanneer alle Germaansche stammen verenigd zijn zal de Jood geen gelegenheid meer hebben bloed tegen gelijk bloed op te zetten.
Onrust
De gemeente Bergen bezit verschillende kunstobjecten van Lucebert en werd de afgelopen periode aangesproken op de antisemitische uitingen van de kunstenaar. Dat geldt ook voor het in Bergen gevestigde Museum Kranenburgh en de lokale Lucebertschool.
De gemeente in een verklaring:
Hij was een veelzijdig iemand, ook als mens, maar in een periode aan de vooravond van zijn dichterschap deed hij uitingen waarvan je je kunt afvragen: wat was er toen aan de hand en wat vinden wij daar eigenlijk van? Om dat te bepalen moeten we meer weten over de brieven en de context waarin deze zijn geschreven. Daarom vindt nu onafhankelijk onderzoek plaats.
De resultaten van het door het Literatuurmuseum uitgevoerde onderzoek worden in het eerste kwartaal van 2025 verwacht. In het onderzoek zullen de brieven van de kunstenaar “vanuit verschillende invalshoeken” bekeken worden. Ook zullen verschillende deskundigen en historische archieven geraadpleegd worden.
