Op zoek naar de oudste sneeuwpop ter wereld

Er hoeven maar een paar sneeuwvlokjes te vallen en kinderen snellen naar buiten om sneeuwpoppen te bouwen. Dat ‘we’ al sinds mensenheugenis sneeuwpoppen maken is wel bekend. Maar hoe lang precies is niet helemaal duidelijk. Gelukkig is er al eens een onderzoeker geweest die zich over deze kwestie heeft gebogen en zelfs een boek over de geschiedenis van de sneeuwpop publiceerde.

De onderzoeker in kwestie, Bob Eckstein, ging niet over een nacht ijs. De Amerikaan werkte naar eigen zeggen zes jaar lang aan zijn boek met de titel The History of the Snowman, dat in 2007 verscheen. Zijn zoektocht bracht hem onder meer naar de Lage Landen.

De Amerikaan stuitte tijdens zijn research namelijk op een bijzondere ballade van de Brusselse stadsredekijker Jan Smeken (ca. 1450-1517), Dwonder van claren ijse en snee, waarin melding gemaakt wordt van ruim honderd sneeuwpoppen die in 1511 tijdens een festival in Brussel zouden zijn gemaakt. Dat jaar vroor het flink waardoor de poppen lang bleven staan. Maar liefst zes weken achtereen bleven de temperaturen onder het vriespunt

Eckstein kwam vervolgens in contact met historicus Herman Pleij die eind jaren tachtig een boek schreef over ‘de sneeuwpoppen van 1511′. In die studie haalt de historicus onder meer een kroniekschrijver aan die begin zestiende eeuw zeer onder de indruk was van zowel Smeken’s ballade als de sneeuwpoppen in de Brusselse straten die tijdens een groot sneeuwfestival werden gebouwd.

In Brussel vond men dat jaar overigens nogal wat sneeuwpoppen die vandaag de dag voor flink wat ophef zouden zorgen. Ongeveer de helft van de exemplaren had een seksuele of ronduit smerige inslag: zo werd een sneeuwcentaur afgebeeld die zijn behoefte deed en was er een non te zien die een sneeuwman probeerde te verleiden met haar lollepot (in letterlijke zin een soort voetverwarmer, in figuurlijke zin een synoniem voor vrouwen die ontucht plegen met andere vrouwen). In de rosse buurt waren de sneeuwpop-bouwers helemaal los gegaan en trof men de meest scabreuze beelden aan… Elders trof men dan weer bijbelse figuren van sneeuw aan of mythische wezens als eenhoorns en zeemeerminnen.

Voor het paleis van de Bourgondische hertog Filips de Goede stond een indrukwekkend sneeuwbeeld van de Griekse held Hercules. Het beeld was zo gedetailleerd en realistisch, dat sommigen vermoeden dat de bekende kunstenaar Jan Gossaert eraan meewerkte.

Een geroosterde sneeuwpop

Een stad vol bijzondere sneeuwpoppen dus. Wie daar meer over wil weten kan het beste het boek van Pleij doornemen. Hier willen we tot slot alleen nog wijzen op een bijzondere sneeuwpop-afbeelding die de Amerikaanse onderzoeker in een laat veertiende-eeuws getijdenboek vond.

Met deze sneeuwpop gaat het niet goed. De armen van het treurig ogende sneeuwmannetje zijn al weggesmolten doordat hij geroosterd wordt boven een vuurtje. Voor zover bekend is dit de oudste afbeelding van een sneeuwpop. In historische geschriften zijn nog veel oudere verwijzingen te vinden. Zo wordt in een bekend Taoïstisch kloosterhandboek, de Fengdao Kejie, bijvoorbeeld melding gemaakt van religieuze iconen die deels gemaakt zijn van sneeuw.

Bronnen ▼