Orestes en Electra – En de moord op hun moeder

Orestes en Electra zijn bekende figuren uit de Griekse mythologie. Ze waren de zoon en dochter van koning Agamemnon van Mycene en Clytaemnestra. De naam Electra betekent mogelijk ‘vonk’ en verwijst naar het Griekse woord voor barnsteen: elektron. Orestes is afkomstig van het Griekse woord voor ‘berg’.

Als de Trojaanse oorlog aan de gang is en koning Agamemnon dus afwezig is, krijgt zijn vrouw Clytaemnestra een relatie met een neef van haar man: Aegisthus. De twee zijn vastbesloten de macht te grijpen en doden Agamemnon als die na tien jaar strijd eindelijk uit Troje terugkeert. Aegisthus slaat daarmee een waarschuwing van de god Hermes in de wind, die gezegd heeft dat de moordenaar van Agamemnon later zelf gedood zal worden door de zoon van de koning.

Electra is kapot van verdriet over deze wrede daad en besluit snel haar jonge broer Orestes in veiligheid te brengen, aangezien de kans groot is dat Clytaemnestra en Aegisthus hem als troonopvolger ook zullen doden voor hij de volwassenheid heeft bereikt. Orestes vindt uiteindelijk een veilige schuilplaats bij koning Strophios, een oude vriend van zijn vader. Om te voorkomen dat Aegisthus jacht op hem maakt, verspreidt Orestes later het bericht dat hij is omgekomen tijdens een paardenwedstrijd bij de Pythische Spelen. Ook zijn zus leeft hierdoor lange tijd in de overtuiging dat haar broer dood is en ze hem dus nooit meer zal zijn.

Zeven jaren na zijn abrupte vertrek uit Mycene reist Orestes terug naar zijn geboorteland, waar hij zijn zus ontmoet. Electra wil nog altijd dat de dood van hun vader gewroken wordt en moedigt haar broer aan Aegisthus te doden. De vraag is echter of ook moeder Clytaemnestra gedood moet worden. Wat Electra betreft is dit een goede daad, maar Orestes heeft er moeite mee. De jongen was nog jong toen hij het paleis ontvluchtte en heeft eigenlijk alleen maar goede herinneringen aan zijn moeder, die hem als kind liefdevol verzorgde. Bovendien bestaat de kans dat hij als moedermoordenaar opgejaagd zal worden door de wraakgodinnen, de Erinyen.

Voordat Orestes het paleis intrekt om de dood van zijn vader te wreken, bezoekt de jongeman daarom eerst nog het orakel van Delphi waar hij zijn twijfels uit. De boodschap die hij krijgt is echter overduidelijk:

“Zoon van Agamemnon, wreek de moord van je vader op zijn moordenaars Aegisthus en Clytaemnestra. Dat is de wil van Apollo en alle andere goden.” Imme Dros – Griekse mythen, p. 406-407

Achtervolgd

Kort hierna dringt Orestes het paleis binnen en doodt hij zowel zijn moeder als Aegisthus. Volgens sommige lezingen wordt de jongen hierbij door zijn zus geassisteerd. Hoewel Orestes de opdracht van de goden heeft uitgevoerd, wordt hij toch achtervolgd door de Erinyen omdat hij een bloedverwant heeft gedood. Bovendien wordt hij voor een jaar uit Mycene verbannen. Wanhopig vlucht Orestes, geholpen door zijn vriend Pylades, dan naar Delphi waar Apollo belooft hem te hulp te schieten. De god geeft hem echter eerst een opdracht. Orestes moet een houten beeld van de godin Artemis naar Attica brengen, waar het thuishoort. Daarna zal hij zijn gemoedsrust terugvinden.

Volgens een andere lezing wordt Orestes naar Athene gestuurd, om zich op de Areopagus, een heuvel ten noordwesten van de Akropolis, te laten berechten. Na zijn vrijspraak laten de wraakgodinnen de jongen eindelijk met rust.

Het verhaal van Orestes is – in verschillende varianten – onder meer opgetekend door de Griekse tragediedichter Aischylos en door Euripides en Sophocles.

Bronnen ▼