Karakteristiek voor de Nederlanden was de grote ontvankelijkheid door de eeuwen heen voor buitenlandse culturele invloeden, wat verband hield met de geografische ligging en de internationale oriëntering van de economie.
Adrianus van Utrecht, leermeester van Erasmus werd in 1522 onverwachts tot nieuwe paus gekozen. Net op het moment dat Luther in Duitsland opkwam en de Katholieke Kerk op de afgrond stond.