Dark
Light

Prehistorische smeltkroesjes van bijna 2500 jaar oud gevonden

Oudste bewijs metaalrecycling
1 minuut leestijd
Twee van de dertien eivormige smeltkroesjes. De linker is compleet, de rechter is gebroken waardoor de holte aan de binnenkant goed zichtbaar is. (RCE)
Twee van de dertien eivormige smeltkroesjes. De linker is compleet, de rechter is gebroken waardoor de holte aan de binnenkant goed zichtbaar is. (RCE)

Bij Tilburg heeft een archeoloog een collectie prehistorische smeltkroesjes van bijna 2500 jaar oud gevonden. De smeltkroesjes leveren bewijs voor de oudste vorm van metaalrecycling in Nederland. Dat meldt de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE).

 Fragment met afdrukken van verschillende omgesmolten voorwerpen, waaronder een mantelspeld. (RCE)
Fragment met afdrukken van verschillende omgesmolten voorwerpen, waaronder een mantelspeld. (RCE)
De smeltkroesjes dateren uit de midden-ijzertijd (ca. 450 voor Christus) en zijn door een amateurarcheoloog gevonden in een kuil. De kuil is onderzocht door het archeologisch bedrijf Transect, in opdracht van de gemeente Tilburg. De voorwerpen – dertien in totaal – hebben de vorm en het formaat van ganzeneieren en zijn hol van binnen. Onderzoekers van de RCE, de Technische Universiteit Delft (Faculteit Civiele Techniek en Toegepaste Aardwetenschappen) en de universiteit Groningen (Groningen Instituut voor Archeologie) hebben de smeltkroesjes op verzoek van de gemeente natuurwetenschappelijk onderzocht.

Chemisch onderzoek toont aan dat de smeltkroesjes met een tot nog toe onbekende techniek zijn gemaakt om ze te kunnen gebruiken voor het omsmelten van koperlegeringen. De binnenkant van de kroesjes vertonen allerlei afdrukken. Met behulp van een micro-CT scanner op de TUDelft zijn deze 3D in beeld gebracht. Het maakt het mogelijk de verschillende voorwerpen te herkennen. Dit schroot werd kennelijk in de kroesjes omgesmolten. In de afdrukken zijn een mantelspeld, rechte en gedraaide staafjes en fragmenten van bronzen vaatwerk te herkennen. Het gaat om voorwerpen die in de midden-ijzertijd weinig voorkwamen.

Beeld van de analyse aan de TUDelft met een micro-CT scanner. Hiermee was het mogelijk om doorsnedes te maken en afdrukken te reconstrueren zonder dit complete eivormige kroesjes verder te beschadigen.
Beeld van de analyse aan de TUDelft met een micro-CT scanner. Hiermee was het mogelijk om doorsnedes te maken en afdrukken te reconstrueren zonder dit complete eivormige kroesjes verder te beschadigen.
De RCE:

“Nooit eerder was het mogelijk om te zien wat werd gesmolten in prehistorische smeltkroesjes: ging het om primaire grondstoffen of om schroot? De nu gevonden smeltkroesjes met afdrukken van het omgesmolten schroot vormen het eerste harde bewijs voor recycling.”

De onderzoeksresultaten worden begin april gepresenteerd in het Jaarboek van de Nederlandse Archeologie 2017. Het jaarboek is een initiatief van de Stichting Archeologie & Publiek en geeft een overzicht van twintig bijzondere archeologische onderzoeken van het afgelopen jaar.

Handig: Archeologische perioden & Historische tijdvakken
Overzicht van Boeken over archeologie en archeologische opgravingen

×