Claus van Amsberg was een Duitse diplomaat en de prins-gemaal van prinses Beatrix der Nederlanden. Vader van koning Willem-Alexander.
Afrika
Claus bracht – samen met vier zusjes (later krijgt hij er nog twee) – een groot deel van zijn jeugd door in Tanzania, waar zijn vader bedrijfsleider was van een koffie- en sisalplantage. In 1938 vertrok zijn moeder met hem naar nazi-Duitsland.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog woonde Claus bij zijn oma. Zijn ouders zaten tijdens de oorlog in Tanzania gevangen, omdat ze als Duitsers werden gezien als vijanden in de Britse kolonie.
Claus probeerde in Duitsland ondertussen een opleiding te volgen. Ook werd hij verplicht lid van de Hitlerjugend. In 1944 werd hij voor twee maanden opgeroepen voor Reichsarbeitsdienst in Rusland. Daarna haalde hij zijn diploma. Aan het eind van 1944 werd Claus opgeroepen voor militaire dienst, de Wehrmacht. Na een korte opleiding werd hij uitgezonden naar Italië. Naar eigen zeggen loste hij na zijn opleiding nooit meer een schot.
Mei 1945 werd Claus krijgsgevangene in een interneringskamp in Ghedi waar hij tolkte. Korte tijd later werd hij tolk in een Amerikaans kamp in Engeland.
Carrière
Nadat Claus eind 1945 werd vrijgelaten wilde hij aanvankelijk werktuigbouwkunde studeren. Omdat hij daarvoor niet werd ingeloot koos hij ervoor rechten te gaan studeren. In 1952 studeerde hij af. Nadat hij korte tijd bij een advocatenkantoor had gewerkt ging hij de diplomatie in. Vermoedelijk ook vanwege zijn wens om weer naar Afrika te gaan waar hij zulke mooie jeugdjaren had gehad. Claus werkte onder meer bij de ambassade in de Dominicaanse Republiek en Ivoorkust.
Ontmoeting met Beatrix
Zijn leven zou totaal veranderen na zijn ontmoeting met Beatrix van Oranje-Nassau. Zij ontmoetten elkaar voor het eerst in 1962 in Bad Driburg via gezamenlijke vrienden. In 1963 ging Claus in Bonn werken en vanaf 1964 werden de ontmoetingen nog regelmatiger. Om ervoor te zorgen dat Beatrix en Claus elkaar in alle rust konden leren kennen, werd gesuggereerd dat de Duitse zakenman Richard Casimir Karl August Robert Konstantin Prinz zu Sayn-Wittgenstein-Berleburg de liefde was van Beatrix. Dat was echter een rookgordijn.
Op 1 mei 1965 werd het stel in de tuin van kasteel Drakensteyn gefotografeerd door John de Rooy en werd Claus bekend bij de Nederlanders. Kort hierna verloofde het stel zich.
Controverse
Zo kort na de oorlog zaten in Nederland maar weinig mensen te wachten op een Duitse prins die lid was geweest van de Hitlerjugend en gediend had bij de Wehrmacht. Na grondig onderzoek bleek Claus echter vrij te zijn van oorlogsmisdaden en bovendien uit een anti-nazistisch gezin te komen. Voor de politiek was de weg dus vrij voor een huwelijk. Veel burgers waren echter nog steeds boos, waardoor het huwelijk op 10 maart 1966 in Amsterdam gepaard ging met wat rellen en rookbommen die tegen de koets werden gegooid, waarbij de leus: “Claus raus” klonk.
Na hun huwelijk kregen Beatrix en prins Claus binnen korte tijd drie zoons: Willem-Alexander (1967), Friso (1968–2013) en Constantijn (1969).
Als echtgenoot van Beatrix zette Claus zich in voor verschillende organisaties. Vanwege zijn positie moest hij altijd voorzichtig zijn met zijn eigen mening en dat vond hij soms lastig. Claus was onder meer voorzitter van de Nationale Commissie voor Ontwikkelingsstrategie en van de Stichting Nederlandse Vrijwilligers. Ook gaf hij regelmatig lezingen over ontwikkelingswerk. Na zijn depressie in 1982 kreeg Claus wat betere functies. Zo werd hij benoemd tot inspecteur-generaal Ontwikkelingssamenwerking, tot lid van de Raad van Commissarissen van De Nederlandsche Bank en van de PTT en werd hij voorzitter van het Export Platform Verkeer en Waterstaat. In 1996 werd ter ere van Claus’ 70ste verjaardag het Prins Claus Fonds in het leven geroepen. Met dat fonds worden projecten op het gebied van cultuur en ontwikkelingshulp in de derde wereld gefinancierd.
In 1980 werd Beatrix beëdigd als koningin. Claus werd kort daarna aangesteld als de regent van Willem-Alexander, voor het geval Beatrix overleed voordat haar zoon achttien jaar oud werd.
Populair lid van het Koninklijk Huis
Na de controverse vanwege zijn afkomt groeide Claus uit tot één van de populairste leden van het koninklijk huis, onder meer vanwege zijn gevoel voor humor. Zo kreeg hij na het uitlopen van de Nijmeegse Vierdaagse een kruisje, waarbij hij opmerkte dat dit de enige onderscheiding was waarvoor hij daadwerkelijk een inspanning had verricht. De meeste onderscheidingen kreeg hij als de man van Beatrix. In 1998 baarde hij opzien toen hij tijdens een toespraak zijn stropdas weggooide met de woorden:
“Stropdasdragers aller landen verenigt u: werpt het touw af dat u hindert! Zet uw nek op het spel! Bevrijdt u en waagt u in het openboordenparadijs.”
Tijdens Koninginnedag 1999 Claus ging Claus een stukje fietsen en bood hij een willekeurige dame bovendien een lift aan. Ook was hij toen frivool aan het dansen.
Gezondheid van prins Claus
Claus zijn gezondheid was broos. In 1982 kreeg de prins-gemaal depressieve klachten en werd hij opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis in Zwitserland. Het duurde een aantal jaren voordat hij daar bovenop kwam. Sinds 1987 leed Claus bovendien aan de ziekte van Parkinson.
In 1998 werd prins Claus geopereerd vanwege prostaatkanker. Door de bestralingen kreeg hij last van zijn urinewegen. In 2001 werd een nier verwijderd en kreeg hij met de andere nier problemen. In 2002 had hij veel last van luchtweginfecties en werd hij gedotterd vanwege een hartinfarct. Op 6 oktober 2002 stierf hij aan Parkinson en een longontsteking in het bijzijn van zijn familie.
Op 15 oktober 2002 werd Claus bijgezet in de grafkelder van de koninklijke familie in de Nieuwe Kerk in Delft.
- Meer artikelen over het Nederlandse Koningshuis
- Lees ook: Beatrix der Nederlanden – Prinses en koningin
- Boekentip: De wereld volgens Claus – Frans Bieckmann
Biografie Claus
In 2001 werd op RTL 5 een documentaire uitgezonden over prins Claus. Bekijk hier de drie delen:
