Rare snoeshaan! – Betekenis en herkomst

Een rare snoeshaan is een uitdrukking die gebruikt wordt voor mensen die vreemd gedrag vertonen. Een rare snoeshaan is een vreemd iemand, een rare snuiter, een gestoorde, een opschepper, een mafketel, een belhamel, een dwaas. Waar komt de betekenis van ‘rare snoeshaan’ precies vandaan? Hoe zit het met de herkomst van deze bijzondere term?

Betekenis & herkomst van rare snoeshaan

Het woord snoeshaan werd al in het begin van de zeventiende eeuw, de vroegste vermelding komt uit 1618, in de Nederlanden gebruikt, zo meldt het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT). Taalkundige Marc De Coster, in diens Groot scheldwoordenboek: van apenkont tot zweefteef (2007) traceert zelfs een vroege vermelding uit 1590.

Volgens etymologen is de term snoeshaan ontleend aan het Duitse woord snushan, dat op zijn beurt weer is ontleend aan het Hoogduitse Schnauzhahn (letterlijk: ‘snuithaan’). Een Schnauzhahn is feitelijk een mannetjeskalkoen, ofwel een kalkoenhaan.

In figuurlijke zin gebruikten de Duitsers de term snoeshaan voor een opschepper, bluffer, een rare kwibus of pocher. Kalkoenhanen zien er met hun bijzondere kop nogal stoer, een beetje raar en een tikkeltje arrogant uit met hun vreemde snuit. Het uiterlijk van de Schnauzhahn is volgens etymologen de reden dat ‘kalkoenhaan’ overdrachtelijk de betekenis van opschepper kreeg.

Of afkomstig uit Indonesië?

Er zijn ook verklaarders die een link hebben gelegd tussen het Nederlandse woord snoeshaan en het Indonesische begrip Soesoehoenan. Een Soesoehoenan (letterlijk: ‘heer der heren’) was een Indische inlandse vorst. Het begrip zou via de koloniale banden tussen Nederland en Indië in onze taal zijn beland en verbasterd zijn. Vermoedelijk klopt deze aanname echter niet. De meeste taalkundigen gaan uit van een etymologisch verband met het Duitse begrip Schnauzhahn.

Bronnen ▼