Het Japanse papier dat Rembrandt van Rijn gebruikt komt uit de regio Echizen in Fukui Prefectuur. Volgens het Rembrandthuis was de kunstenaar een pionier in het gebruik van dit kostbare en exotische papier in Europa, en zou hij het bewaard hebben voor zijn eerste drukken en voor bijzondere portretten. Het enige geƫtste portret van zijn zoon Titus is alleen maar bekend op Japans papier. Vergelijkingen met afdrukken op westers papier tonen volgens het museum het effect van Rembrandts opvallende keuze.
Japans papier
Vanaf 1609 had de Hollandse Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) een handelspost (factorij) in Japan, en gebruikte lokaal papier voor administratie. Het werd ook verder verspreid, naar Taiwan, Batavia, en zelfs Nederland. Japans papier was reeds bekend en gebruikt door Europeanen: de JezuĆÆeten hadden er zelfs boeken op gedrukt.
Vanaf ongeveer 1647 tot aan zijn laatste ets in 1665 drukte Rembrandt de meeste van zijn koperplaten op Japanse papiersoorten en hij tekende er soms ook op. Zijn prenten op oosters papier zien er duidelijk anders uit dan die op westers papier: ze zijn meestal licht-bruin tot licht-geel van tint en soms ivoorkleurig. Ook zijn ze vaak glad en glanzend, terwijl westerse papieren een grover en mat oppervlak hebben.
Navolging
Enkele leerlingen en andere tijdgenoten van Rembrandt gebruikten ook Japans papier, zoals Philips Koninck, Pieter de With en Jan Lievens. Het zou ook hoog gewaardeerd zijn geweest onder verzamelaars. In de achttiende eeuw drukten verschillende Rembrandt-navolgers daarom ook op oosters papier. Zover nu valt te beoordelen gebruikte Rembrandt hoofdzakelijk Japans papier, maar het is niet bekend hoe hij het in bezit kreeg.
Papier uit Echizen
De regio Echizen in Japan is, voor zover bekend, een van de eerste streken in Japan waar papier werd geproduceerd. In de zevende eeuw werd papier voor het eerst gemaakt in Japan en in de achtste eeuw gebeurde dit ook in Echizen. De archieven van de Nederlandse handelspost in Hirado, die later verhuisde naar Nagasaki, laten zien dat de VOC Japans papier gebruikte voor eigen gebruik tussen 1620 en 1660 en dit later verscheepte naar VOC handelsposten in Taiwan en Batavia.
De resultaten van het onderzoek waaruit blijkt of Rembrandt papier uit Echizen gebruikte, worden verwacht voor de opening van de tentoonstelling in het Rembrandthuis. In het auditorium van Museum Het Rembrandthuis is gedurende de expositie te zien hoe papier uit Echizen wordt gemaakt.
De tentoonstelling, getiteld Rembrandts etsen en Japans papier uit Echizen, is te zien van 12 juni tot 20 september 2015.
