Tijdens de voorbereidingen van een tentoonstelling in het Dordrechts Museum is een schilderij van Godefridus Schalcken (1643-1706) gevonden. Het gaat om een van de vroegste werken van de zeventiende-eeuwse fijnschilder.
De tentoonstelling over Godefridus Schalcken was eind vorig jaar al in Keulen te zien. Ook toen dook er onverwachts een schilderij van de relatief onbekende meester op. De meester uit de Gouden Eeuw werd onder meer bekend door zijn schilderijen waarop de motieven door kaarslicht zijn verlicht.
Op het nu opgedoken schilderij is een vrouw te zien die de kijker lachend en ondeugend een wafel aanbiedt. Het Dordrechts Museum:
“Dit thema met knappe dames die iets lekkers aanbieden, waarbij Schalcken verschillende zintuigen prikkelt, zou de schilder zijn hele carrière blijven uitwerken. Een laat voorbeeld hiervan, ‘De wafeleetster’, uit het museum te Kassel was al op de tentoonstelling te zien.”
Het werk is waarschijnlijk rond 1667 gemaakt. Schalcken was toen net uit Leiden teruggekomen van zijn leertijd bij Gerrit Dou. Daarmee is ook te herleiden waar het schilderij naar alle waarschijnlijkheid tot stand is gekomen: in de vlakbij het museum gelegen Nieuwstraat, waar Schalcken een atelier had ingericht in de Latijnse School (nu cinema The Movies) waar zijn vader rector van was.
“De stenen vensternis waar de vrouw doorheen lijkt te steken herinnert nog sterk aan het werk van Dou. De manier waarop de kijker verleid wordt en de zeer fraaie kleurstelling van de in zwart en wit gehulde vrouw met wafel zijn echter kenmerkend voor Schalcken.”
Vrolijk gezelschap
Links op de achtergrond is een opvallend detail te vinden. De eigenaar van het werk had aangenomen dat Schalcken hier mogelijk zichzelf had weergegeven. Dat was de reden om contact op te nemen met het Dordrechts Museum. Door het schilderij met een microscoop te bekijken in het restauratieatelier werd zichtbaar dat dit detail van nog geen centimeter hoog een man met een glas wijn en een vrouw voorstelt: een vrolijk gezelschap wat net als de toeschouwer wafels aangeboden krijgt.
“Een mooi bewijs hoe precies en gedetailleerd de fijnschilder te werk ging. Wafels werden in de zeventiende eeuw niet alleen veel tijdens feestdagen genuttigd, maar waren ook lekkernijen van rijke burgers (waartoe de vrouw met haar dure jakje behoort) en werden vooral ook door geliefden aan elkaar gegeven. Met wijn erbij, zoals het ook op het Kasselse schilderij te zien is, kon men daarbij in de juiste stemming komen.”
De tentoonstelling over Godefridus Schalcken loopt nog tot en met 26 juni 2016.
