Het Schmalkaldisch Verbond (1531-1547)

Het Schmalkaldisch Verbond was een protestants verbond van Duitse vorsten en rijkssteden. De naam verwijst naar Schmalkalden in de huidige Duitse deelstaat Thüringen. Daar werd het verbond, op 27 februari 1531, in Slot Wilhelmsburg gesloten.

Het verbond werd gesloten door de protestanten in een poging het nieuwe eigen geloof te verdedigen. Ook wilde men via het verbond meer politieke zelfstandigheid verwerven ten opzichte van de Rooms-Duitse keizer Karel V. Een jaar voordat het verbond gesloten werd, had op de Rijksdag van Augsburg had de Duitse theoloog Philipp Melanchthon de zogenaamde Confessio Augustana laten voorlezen aan Karel V. In deze eerste protestantse belijdenis, die bekend kwam te staan als de Augsburgse confessie, werden de hoofdstellingen van de lutherse leer uiteengezet.

Verschillende protestantse vorsten vreesden hierna achterstelling en verenigden zich in het verbond. De belangrijkste leden van de Bond waren landgraaf Filips van Hessen en keurvorst Johan Frederik van Saksen. In de loop van de jaren dertig sloten steeds meer rijkssteden zich aan bij dit verbond. Als reactie richtten de katholieke vorsten in 1538 de Heilige liga van Neurenberg op.

Einde van de Bond

Na de vrede met Frankrijk (1544) en de wapenstilstand met de Turken (1554), keerde Karel V zich tegen de protestantse vorsten en brak de Schmalkaldische Oorlog uit. De keizer wist met steun van de katholieke vorsten in vrij korte tijd de ene na de andere protestantse vorst te onderwerpen. Na de slag bij Mühlberg kwam het Schmalkaldisch Verbond te vervallen. Alleen de steden Bremen en Maagdenburg bleven zich nog tegen de keizer verzetten.

De andere vorsten werden gedwongen het zogenaamde Interim van Augsburg aan te nemen. In dit decreet droeg Karel V de protestanten op het traditionele katholiek geloof en de katholieke gebruiken opnieuw te aanvaarden. Wel kregen de protestantse geestelijken, tot grote onvrede van de katholieke kerk, toestemming om te trouwen.

Lees ook: De Reformatie: kerkhervorming in de 16e eeuw
…en: Vrede van Augsburg (1555) – Tijdelijke godsdienstvrede
…en: Karel V – Koning van Spanje en Rooms-Duitse keizer