BHIC
Kool, erwten, rijst, rapen, tarwe, uien, wortels, vijgen, amandelen, appels, peren, kersen; heel veel eieren; gezouten zalm, paling uit Heeswijk, opengesneden stokvis, en haring, zowel gerookt als gezouten. Zomaar een willekeurige bladzijde uit het rekeningboek van Simon Pelgrom, prior van het Wilhelmietenklooster Porta Coeli (Poort van de Hemel) of de Bazeldonk uit 1538. Het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) heeft de enige overgebleven archiefstukken van deze oudste kloostergemeenschap in het huidige Noord-Brabant online gezet, samen met enkele stukken die in het Wilhelmietenklooster van Huijbergen terecht waren gekomen, een dertiende-eeuwse dochterstichting van hen.
De oorsprong van het Wilhelmietenklooster de Bazeldonk ligt bij een groep kluizenaars die vanaf 1100 in de buurt van Vinkel huisden. Een eeuw later gingen ze in gemeenschap samenwonen op de Bazeldonk, een zandbult tussen Den Bosch en Den Dungen. Daar hadden ze de nabijheid van een jonge stad en konden ze de voeten droog houden. Ze sloten zich kort daarna aan bij de orde der wilhelmieten. Dit was een nieuwe groep kloosters, volgelingen van Wilhelmus van Malaval, die de kloosterregel van Benedictus aannamen. Toen Simon Pelgrom in 1538 zijn rekeningen schreef, woonden ze nog op de Bazeldonk. Maar niet lang meer.
De laatste bazelaar
Rond die tijd maakten de Geldersen namelijk onder leiding van veldheer Maarten van Rossum de Bosschenaren erg zenuwachtig. Ze waren bang dat zijn soldaten het klooster van de Bazeldonk als uitvalsbasis tegen de stad zouden gebruiken en besloten dat het meteen afgebroken moest worden. De wilhelmieten kregen vervangende huisvesting op de Windmolenberg binnen de stadsmuren.
De verovering van Den Bosch in 1629 door Frederik Hendrik betekende de doodssteek voor de bazelaars. Enkelen van hen weken uit naar het Wilhelmietenklooster van Huijbergen. Met het overlijden van de laatste bazelaar stierf dit klooster uit. De laatste wilhelmiet van Huijbergen was pater Van den Bergh. Hij verliet het Huijbergse klooster in 1847. Hiermee viel het doek voor de hele orde. Er bestaan geen wilhelmieten meer.
Online toegankelijk
Het archief kwam bij de koper van het complex terecht, de Broeders van Huijbergen. Onlangs droegen de broeders het oude wilhelmietenarchief over aan het West-Brabants Archief in Bergen op Zoom, nadat het materieel verzorgd en gedigitaliseerd was. Het is nu volledig via de website van het West-Brabants Archief te raadplegen. Het BHIC bezit ook een stukje van het Huijbergse wilhelmietenarchief. Dit deel is in het project meegenomen.
In het Huijbergse archief waren enkele stukken van de Bazeldonk terecht gekomen, onder meer een aantal kasboeken uit de periode 1538-1645 en een cijnsregister uit 1649. Het klooster bezat van oudsher goederen en rechten in vele plaatsen in de Meierij. Samen met de stukken van de Bazeldonk die het BHIC bewaart (toegang 375) zijn dit de enige overgebleven archiefstukken van deze oudste kloostergemeenschap in het huidige Noord-Brabant.
