Tomoyuki Yamashita (1885-1946) – “De tijger van Malakka”

De naam van Tomoyuki Yamashita raakte bij alle geallieerde troepen in de Stille Oceaan bekend toen hij er in februari 1942 in slaagde de onneembaar geachte Britse kolonie Singapore te veroveren. Een relaas:

Jeugd en begin militaire carrière

Yamashita werd op 8 november 1885 geboren te Osugi, een plattelandsdorpje op Shikoku, één van de grotere eilanden van de Japanse archipel. In 1905 studeerde hij aan de Militaire Academie van Tokyo af als één der besten van zijn promotie. Enige tijd later kreeg hij op het Chinese schiereiland Shangdong, dat toen een wingewest was van Duitsland, zijn vuurdoop en werd benoemd tot kapitein.

Verdere loopbaan

De jaren daarop was Yamashita als adjunct militaire attaché werkzaam op de Japanse ambassade in Bern en Berlijn. In 1922 kreeg hij zijn promotie tot majoor en werd teruggeroepen naar Tokyo, waar hij als stafofficier aan de slag ging. Begin augustus 1925 klom hij op tot de rang van luitenant-kolonel waarna hij als militaire attaché naar Wenen werd gestuurd. In 1930 werd Yamashita benoemd tot kolonel en kreeg bij zijn terugkeer in Japan het bevel over het 3de Infanterieregiment, een elite-eenheid die belast was met de veiligheid van de keizerlijke familie. Vier jaar later volgde Yamashita’s bevordering tot generaal-majoor.

De val van Singapore

Bij het uitbreken van de oorlog in de Stille Oceaan werd Singapore plots de belangrijkste Britse marinehaven in Zuidoost Azië. De goede toegankelijkheid voor grote oorlogsschepen en de uitgebreide haveninfrastructuur met de enorme droogdokken die zelfs de meest complexe herstellings- en onderhoudswerken mogelijk maakten, wekten echter eveneens de interesse op van de Japanse admiraliteit. Het werd dan ook vrij snel duidelijk dat na Pearl Harbor de zeehaven van Singapore het eerstvolgende Japanse doelwit zou worden. Die inschatting bleek maar al te juist te zijn want begin 1942 was Yamashita, inmiddels gepromoveerd tot luitenant-generaal, al in het grootste geheim begonnen met de uitvoering van zijn plannen om de stad in te nemen.

De Britten die ervan overtuigd waren dat een aanval enkel vanuit zee kon plaatsvinden, hadden intussen in en rond de haven verschillende kustbatterijen opgesteld. Yamashita deed echter wat niemand verwachtte: hij baande zich met zijn manschappen een weg dwars door de moerassen en jungle van Malakka om zo Singapore langs landzijde aan te vallen. De kanonnen die zeewaarts waren gericht en de haven moesten verdedigen bleken door de verrassingsaanval via land van geen enkel nut en kort daarna viel de stad ondanks hevige weerstand in Japanse handen. Alles samen werden om en nabij de 130.000 Britse, Indiase en Australische soldaten krijgsgevangen genomen. Toen het nieuws van de inname van Singapore Engeland bereikte, ontlokte dit aan Winston Churchill de volgende woorden:

“It is the worst disaster and largest capitulation in British military history.” – Vrij vertaald: “Het is de ergste ramp en grootste nederlaag in de Britse militaire geschiedenis”

Yamashita zelf kreeg door wat niemand voor mogelijk had gehouden de bijnaam van “De tijger van Malakka”.

Het verdere verhaal

In juli 1942 werd Yamashita aan het hoofd van een aanzienlijke troepenmacht naar Mantsjoerije gezonden dat al sinds 1932 niet meer dan een vazalgebied van Japan was. Begin oktober 1944, toen de krijgskansen voor Japan al waren gekeerd, werd Yamashita teruggeroepen en belast met de verdediging van het Filipijnse eiland Leyte dat met zijn meer dan 7.200 km² en strategische ligging een natuurlijke buffer vormde tegen de oprukkende Amerikaanse troepen. Drie jaar permanente strijd had het Japanse leger echter danig verzwakt waardoor de uitkomst van de gevechten niet moeilijk te raden viel.

Overgave, berechting en executie

Zoals verwacht werden de Filipijnen uiteindelijk dan ook door de Amerikanen heroverd, maar Tomoyuki Yamashita zette op het verderop gelegen eiland Luzon de strijd verbeten voort, zelfs nadat op 14 augustus keizer Hirohito het besluit nam te capituleren. Pas begin september 1945 gaf Yamashita zich over. Vrijwel onmiddellijk daarna werd hij voor een militaire rechtbank gedaagd op beschuldiging van oorlogsmisdaden. Hoewel op het proces al spoedig bleek dat er geen harde bewijzen waren om de aanklacht te staven, werd Yamashita toch ter dood veroordeeld. Een gratieverzoek werd door president Truman afgewezen en op 23 februari 1946 werd in het gevangenkamp van Los Banos nabij de Filipijnse hoofdstad Manila het vonnis voltrokken.

Het goud van Yamashita

Decennia lang deed het gerucht de ronde dat tijdens de laatste dagen van de oorlog Yamashita in grotten, tunnels en ondergrondse galerijen op Leyte een immense goudschat had verborgen. Het verhaal leidde een eigen leven tot Sterling Seagrave en Peggy Sawyer, twee onderzoeksjournalisten, eind jaren negentig van vorige eeuw in een controversiële theorie beweerden dat het goud al kort na de Japanse overgave gevonden werd door Amerikaanse troepen waarna het aangewend werd om de strijd tegen het communisme te financieren. Mythe of werkelijkheid, wie zal het zeggen…?

Boek: Yamashita’s Ghost