Dat je voor die details niet per se naar het museum hoeft, toont het onlangs verschenen boek De Vlaamse meesters in detail van Till-Holger Borchert, hoofdcurator van het Groeningemuseum in Brugge, waarin veertig Vlaamse meesterwerken zijn opgenomen. Naast de volledige schilderijen zijn er honderden paginagrote beelden met uitgelezen, minutieuze en bijzondere details in het kostbare boek te vinden. “Een uitnodiging tot verwondering en bewondering”, stelt de achterflap terecht. Het boek geeft ook historische context en bevat artikelen over het leven en werk van schilders als Jan van Eyck, Rogier Van der Weyden, Hiëronymus Bosch, Pieter Bruegel de Oude en Peter Paul Rubens.
Hieronder één van de in het boek behandelde werken:
Charon vaart de Styx over – Joachim Patinir, ca. 1520–24
Olieverf op paneel, 64 x 105 cm
Madrid, Museo Nacional del Prado, inv. nr. p 1616
Kleine golfjes suggereren de kalme, gestage loop van de Styx in de richting van de zee. De oevers van de rivier zijn bebost, met inhammen en landtongen die nu eens rotsachtig zijn, dan weer begroeid met gras en struikgewas. Subtiele kleurschakeringen zorgen voor een indrukwekkende dieptewerking. In het midden van de stroom stuurt Charon, voorgesteld als een reusachtige grijsaard wiens naaktheid slechts door een wapperende doek verhuld wordt, de veerboot met krachtige riemslagen door de golven. Aan zijn voeten zit een geheel naakt menselijk figuurtje: het is de ziel van een overledene die zich, in het midden van het schilderij, tussen goed en kwaad, tussen paradijs en hel bevindt.
De rechteroever wordt grotendeels in beslag genomen door de hel. Bouwvallige vestingmuren scheiden het dodenrijk van het landschap op de voorgrond, dat nog een paradijselijke aanblik biedt: in de kruinen van weelderige fruitbomen, waarop het zonlicht speelt, zitten vogels; een aap rept zich op vier poten over een open plek. Een zijarm van de Styx vloeit onder de poort van een somber torengebouw de onderwereld binnen. De ingang wordt bewaakt door de hellehond Cerberus, die hier als een driekoppig monster voorgesteld is; vastgeketend in een hok bij de toren waakt hij erover dat geen enkele dode de Hades verlaat.

