Verweggistan, Timboektoe en Afgelegerije

Wie de Donald Duck weleens leest, kent ongetwijfeld de afgelegen oorden met bijzondere namen, die door Donald Duck, Dagobert Duck, Guus Geluk of andere strippersonages bezocht worden. Fraaie voorbeelden zijn Verweggistan, Timboektoe, Afgelegerije en Djengolië. Bestaan deze plaatsen echt? Zo ja, waar liggen ze dan precies? En zo nee, waar komen deze bijzondere plaatsnamen (vermoedelijk) vandaan?

Een prijsvraag van de Donald Duck, uitgeschreven eind 2015, over de vraag welk woord uit de Donald Duck het allerleukste is, leverde ‘Verweggistan’ als winnaar op. Van de 55.000 stemmers, koos maar liefst 35 procent voor dit fictieve land als mooiste taalverzinsel.

Ontstaan en ontwikkeling van het personage Donald Duck

Het personage Donald Duck dook voor het eerst, als naam, op in het boekje The Adventures of Mickey Mouse in 1931. Als cartoon was Donald Duck voor het eerst te zien in de korte, zeven minuten durende Disney-tekenfilm ‘The Wise Little Hen’ uit 1934. In 1936 kreeg Donald Duck zijn eigen stripblad en ontwikkelden zich naast hem en Mickey Mouse tal van personages, zoals Guus Geluk, Dagobert Duck en Gijs Gans.

In 1938 was Donald Duck in Nederlandse bioscopen voor het eerst te zien, in twee korte films. In 1950 volgden de eerste Donald Duck-boekjes. En in oktober 1952 kwam de eerste Nederlandstalige editie van het stripblad Donald Duck uit, die in miljoenen exemplaren gratis bij de Nederlanders op de deurmat viel.

In de decennia die volgden werd het kinderblad heel populair onder de jeugd, ook bij volwassen die vooral de woordgrapjes en ondertoon van de Donald Duck wel kunnen waarderen. De avonturen van de antropomorfe Amerikaanse pekingeend roepen herkenning op en doen je de actualiteit even helemaal vergeten.

Verre landen: Verweggistan, Timboektoe, Afgelegerije en Djengolië

Hoe zit het met de verre, vreemde landen die in de Donald Duck voorbijkomen? Over de naam Verweggistan – ‘stan’ betekent land – is geen eenduidige verklaring. Sommigen denken dat de naam eind jaren 1950 bedacht is, anderen vermoeden de jaren 1960. In elk geval kwam de term in 1966 (Nederlandstalige editie, nr.14 van dat jaar) al voor in de Donald Duck, gespeld als Verwegistan, vanaf 1995 Verweggistan geheten. Als vermoedelijke bedenker geldt de tekstschrijver Carl Fallberg, die – in het Engels – midden jaren 1960 schreef over ‘Faroffistan’ (Verweggistan). De naam is een woordspeling op Afghanistan of Pakistan. Een ander fictief land in Walt Disney-kringen was Absurdistan. Deze naam komt voor in een Mickey Mouse-tekenfilm uit 1933. Onstabilistan en Verweg-enwarmjanië schijnen – aldus tweee nuttige lezerstips – ook in de Donald Duck voor te komen.

Timboektoe, dat veelvuldig voorkomt in de Donald Duck, is een echt bestaande stad in het Afrikaanse Mali. Het land was van 1898-1960 in handen van Frankrijk, maar werd vanaf 22 maart 1960 onderdeel van Mali. In het stripblad is Timboektoe een mysterieuze stad, waar Donald Duck vaak heen vlucht als hij weg wil uit Duckstad, bijvoorbeeld omdat hij achtervolgt wordt nadat een van zijn avonturen weer eens in het water gevallen is. De naam van de stad komt uit het Berbers en betekent letterlijk: ‘Zij met de grote navel’ (Tin Boektoe). Donald Duck heeft geen navel, wel een snavel, dus hier heeft de keuze voor Timboektoe niks mee te maken. Wel met het feit dat de stad Timboektoe in de negentiende eeuw in het Westen, in Europa, een mythische klank had als een vreemde, afgelegen en spannende stad.

Afgelegerije is een andere mooie geografische Donald Duck-naam. De naam lijkt een combinatie van Afghanistan en Algerije. Ook deze plek is een verafgelegen oord, zoals de naam al duidelijk maakt. Djengolië is ook een fraaie plaatsterm uit de Donald Duck. Hier lijkt sprake te zijn van een combinatie van de Mongoolse leider uit de Middeleeuwen Dzjengis Khan en Mongolië.

Andere fictieve oorden

Uit de literatuur, media en filmwereld zijn nog tal van andere grappige fictieve plaatsnamen en landen bekend. Zoals Schubbekutteveen, Allochtonië, Nergenshuizen, Utopia, Koepoekeradeel, Andijviegarijp, Boerenkoolstronkeradeel en Eldorado. Of Atlantis, Bommelskont, Lelijkendam, Costa del Balconia, Gran Balconia, Balkoniëbrug (een zelfbedachte persiflage op Balkburg en balkon), ’tAiland (Gronings voor ‘het eiland’: Schiermonnikoog, en niet Thailand), De Kanarische Weilanden, Tuinesië, Gazonië of Oost-Begonië.

Bronnen ▼