Lolita Lebron, een Puertoricaanse vrijheidsactiviste, is zondag op 90-jarige leeftijd overleden.
Lebron is de geschiedenisboeken ingegaan als de vrouw die ongeveer een halve eeuw geleden gewapend het Amerikaanse Capitool binnenviel. Ze deed dit om aandacht te vragen voor de roep om onafhankelijkheid van verschillende Puertoricanen.
Tijdens de Vrede van Parijs, volgend op de Spaans-Amerikaanse Oorlog van 1898, was bepaald dat Spanje het Antilliaanse eiland Puerto Rico af moest staan. Op het eiland arriveerden hierna veel Amerikanen. Deze werden door veel van de Puertoricanen aanvankelijk gezien als bevrijders. In 1952 kreeg het eiland in de Caribische Zee een grondwet en werd het een vrijstaat van de Verenigde Staten.
Lolita Lebron, een Puertoricaanse
nationaliste, was hier fel op tegen en reisde maart 1954 samen met enkele andere nationalisten naar het Capitool in Washington. Vanaf een bezoekersbalkon opende Lebron vervolgens het vuur op de aanwezigen in het Huis van Afgevaardigden. De nationalisten ontrolden daarnaast een vlag van Puerto Rico en riepen leuzen als ‘Viva Puerto Rico libre!’. In totaal werden er 29 kogels afgevuurd. Vijf afgevaardigden werden in de rug geschoten, maar niemand raakte dodelijk gewond.
De vier nationalisten werden al snel gearresteerd en werden allen tot de doodstraf veroordeeld. Uit een handgeschreven briefje van Lebron dat kort na de aanval in het Capitool gevonden werd, bleek dat de Puertoricaanse vooraf verwachtte tijdens de actie te zullen omkomen. Op het briefje stond onder meer:
Before God and the world, my blood claims for the independence of Puerto Rico. My life I give for the freedom of my country. This is a cry for victory in our struggle for independence…
De opgelegde doodstraf werd door president Eisenhower omgezet in zeventig jaar cel. In 1978 werd een van de daders, Figueroa Cordero, vrijgelaten. Een jaar later liet president Jimmy Carter de overige daders, waaronder Lolita Lebron, vrij. De daders hadden toen 25 jaar van hun straf uitgezeten. Volgens velen maakte de vrijlatig deel uit van een deal tussen de Verenigde Staten en Cuba. Rond hetzelfde momenten liet Cuba namelijk een aantal CIA-medewerkers vrij die vastgehouden werden op beschuldiging van spionage-activiteiten.
Terug in Puerto Rico zette Lebron haar strijd voor onafhankelijkheid voort. Op heel veel steun van de bevolking kon deze onafhankelijkheidsbeweging echter niet rekenen. Het merendeel van de Puertoricanen wil dat Puerto Rico een staat van de Verenigde Staten wordt of dat de huidige situatie gehandhaafd blijft. Hoewel inwoners van het land officieel burgers zijn van de Verenigde Staten kunnen ze niet deelnemen aan Amerikaanse presidentverkiezingen en betalen ze geen federale belastingen.
Negen jaar geleden werd de toen 81-jarige Lebron nog eens gearresteerd. Dit nadat ze met enkele anderen een omheining op buureiland Vieques doorknipte om te demonstreren tegen de dood van een burgerwacht tijdens een training van de Amerikaanse marine. Lebron werd veroordeeld tot 60 dagen cel. Gedurende de laatste jaren van haar leven distantieerde ze zich enigszins van gewapend verzet.
