Paleontologie – Betekenis van de term

De term paleontologie – een wetenschap die zich bezig houdt met het verleden – kennen veel historisch geïnteresseerde mensen wel. Maar wat dit begrip precies betekent, is soms minder duidelijk. Wat is de betekenis van paleontologie? En waar houdt een paleontoloog zich eigenlijk mee bezig in vergelijking met een archeoloog of historicus?

Betekenis van paleontologie

Paleontologie is een tak van wetenschap die zich bezighoudt met de bestudering van fossielen, ofwel lang uitgestorven organismen (dieren, planten, géén menselijke resten) die sporen hebben achtergelaten in gesteente of aardlagen. Aan de hand van dit materiaal bestuderen paleontologen de aard en evolutie van het leven op aarde in het geologisch verleden. Iemand die fossielen en resten van organismen bestudeert, wordt een paleontoloog genoemd.

De termen paleontologie en paleontologie zijn afkomstig uit het Grieks. De begrippen zijn een samenvoeging van de Oud-Griekse woorden palaios (παλαιός), wat ‘oud’ of ‘lang geleden’ betekent en on (ὄν), wat ‘wezen’ of ‘zijn’ betekent.

Verschillen tussen de paleontoloog, archeoloog en historicus

Paleontologen

1. Paleontologen focussen zich op fossielen en resten van organismen die in aardlagen te vinden zijn. Dit kan aan de oppervlakte zijn in gesteente of een stuk dieper in de grond, zoals in grotten, vulkanen of steenlagen van gebergtes. Soms zijn de fossielen en organismen die ze bestuderen enorm groot, zoals de resten van dinosauriërs, maar soms ook microscopisch klein.
2. Paleontologen spreken en schrijven vaak over geologische tijdperken van miljoenen jaren.

Archeologen

1. Archeologen onderzoeken oude culturen aan de hand van opgravingen. Culturen dus. Dit betekent dat archeologen zich, anders dan paleontologen, concentreren op de geschiedenis sinds het ontstaan van de mensheid. Archeologen zoeken in de grond naar restanten van culturen, zoals mensenbotten, oude gereedschappen, gebruiksvoorwerpen uit vroegere tijden en resten van gebouwen. Door deze voorwerpen te bestuderen, probeert een archeoloog het ontstaan van zaken als de landbouw, muziekinstrumenten, steden, culturen (zoals bijvoorbeeld de Trechterbekercultuur) of de migratie van de mens over de aardbol te verklaren. Archeologen onderzoeken globaal de periode van het ontstaan van de mens tot de Neolithische Revolutie (Landbouwrevolutie) en het ontstaan van het schrift.
2. Archeologen spreken en schrijven vaak over (tien)duizenden jaren.

Historici

1. Historici, ofwel geschiedkundigen, komen in beeld als het schrift zich ontwikkelt, vanaf ongeveer 3300 v.Chr., beginnend met het spijkerschrift van de Soemeriërs. Zij onderzoeken de geschreven geschiedenis van de mensheid of, beter gezegd, de cultuurgeschiedenis.
2. Historici spreken en schrijven, uiteraard afhankelijk van de onderzochte periode of gebeurtenis, vaak in honderden, tientallen of enkele jaren of over nog korte gebeurtenissen.

Ook handig: Archeologische perioden en tijdvakken: een overzicht
…of: Prehistorie: betekenis en kenmerken
…of: Neolitische Revolutie/Landbouwrevolutie: tijdlijn, gebeurtenissen & gevolgen
Boek: De opkomst en ondergang van de dinosauriërs – Steven Brusatte

Bronnen ▼