Willem Drees (1886-1988)

Nederlandse minister-president van 1948 tot 1958. Wordt gezien als één van de belangrijkste na-oorlogse politici. Werd ook wel liefkozend Vadertje Drees genoemd.

Willem Drees wordt op 5 juli 1886 geboren in Amsterdam. Zijn vader, Johannes Michiel Drees, is bankbediende bij de Twentsche Bank en overlijdt als Willem vijf jaar is. Drees is in zijn jonge jaren Nederlands Hervormd en volgt als tiener catechisatie. Belijdenis doet hij echter niet. Drees heeft bezwaren tegen het onderdeel van de leer die zegt dat mensen die niet geloven in het verlossingswerk van Jezus Christus voor altijd verloren zijn. Drees ontwikkelt zich in de periode hierna tot agnost.

Nadat Drees in december 1902 de verkiezingsoverwinning van Pieter Jelles Troelstra in Amsterdam heeft bijgewoond, wordt hij een fanatiek aanhanger van de sociaaldemocratie. Twee jaar later haalt Drees het praktijkdiploma boekhouden en in 1909 ontvangt hij een diploma M.O.-staathuishoudkunde en statistiek.

Politiek

Drees wordt in 1904 lid van de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP), de partij die kort na de Tweede Wereldoorlog fuseert met de Vrijzinnig Democratische Bond en de Christelijk Democratische Unie (CDU) en vanaf dat moment Partij van de Arbeid (PvdA) heet. De Amsterdammer gaat al snel een belangrijke rol spelen binnen de SDAP. Van 1910 tot 1931 is hij voorzitter van de Haagse afdeling van de partij. In Den Haag is Drees van 1913 tot 1941 gemeenteraadslid. In deze periode is hij van 1919 tot 1931 wethouder van Sociale Zaken en vervolgens tot 1933 wethouder van Financiën en Openbare Werken.

Drees zit hierna van 1933 tot 1940 namens de SDAP in de Tweede Kamer. Als zijn partij in 1939 voor het eerst in de regering komt, is hij fractievoorzitter.

Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog is Drees enige tijd gijzelaar in kamp Sint Michielsgestel. Daarna speelt hij een belangrijke rol in het politiek verzet tegen de Duitse bezetter. Van 1944 tot 1945 is hij lid van het College van Vertrouwensmannen, dat het formele gezag in bevrijd Nederland uitoefent tot de terugkeer van de regering.

Noodwet Ouderdomsvoorziening

Na de oorlog is Willem Drees minister van Sociale Zaken in het kabinet Schermerhorn-Drees en in het eerste kabinet Beel (1945-1948). Hierna is hij van 1948 tot 22 december 1958 minister president. Hij wordt bekend als de premier van de wederopbouw. Want na de Tweede Wereldoorlog is er een hoop werk te doen in Nederland. Drees staat aan de basis van verschillende sociale wetten die onder meer werklozen, ouderen en armeren ondersteunen.

Zo zorgde hij in 1947 voor de invoering van de Noodwet Ouderdomsvoorziening, een voorloper van de Algemene Ouderdomswet (AOW). Deze wet zorgde er voor dat mannen en alleenstaande vrouwen van 65 jaar en ouder een geldbedrag kregen als ze onvoldoende eigen inkomsten hadden. De wet werd in 1957 vervangen door de AOW. Van mensen die dit pensioen ontvingen werd vaak gezegd dat ze “trokken van van Drees”.

Willem Drees: Zuinig en sober

Het sobere karakter van Willem Drees past goed bij de periode van wederopbouw waarin Nederland zich na de Tweede Wereldoorlog bevindt. Het verhaal gaat dat Drees Amerikaanse inspecteurs voor het Marshall-plan thuis ontvangt en hen een mariakaakje met thee aanbiedt. Toeval of niet, Nederland ontvangt gedurende het eerste jaar van het Marshall-plan het hoogste bedrag per hoofd van de bevolking.

Drees breekt in de jaren zeventig met de PvdA. Hij is het oneens met de koers die de partij vaart en sympathiseert vanaf die tijd met de Democratisch Socialisten ’70 (DS’70). Hij sluit zich echter niet officieel bij deze partij aan.

‘Vadertje Drees’, zoals veel Nederlands de voormalig ministerpresident noemen, overlijdt op 14 mei 1988 op 102-jarige leeftijd. Twee jaar eerder geeft de PTT ter gelegenheid van zijn honderdste verjaardag een postzegel uit. Na zijn overlijden wordt, op 25 mei 1988, in de Tweede Kamer een speciale herdenking aan hem gewijd, waarbij de ministers van staat, oud-bewindslieden uit de kabinetten-Drees, de oud-minister-presidenten De Jong en Biesheuvel en enkele tijdgenoten van Drees aanwezig zijn.