Willem II: amoureuze gymnastiekoefeningen

Op 30 november 1813 landde prins Willem Frederik op het strand van Scheveningen. Deze gebeurtenis vormt de aanleiding om exact 200 jaar later een driedelige biografie over de koningen Willem I, Willem II en Willem III uit te brengen. Het initiatief komt van Uitgeverij Boom, het Prins Bernhard Cultuurfonds en de Universiteit Utrecht (UU). De levensbeschrijving van Willem I is geschreven door UU-historicus Jeroen Koch, het deel over Willem II komt van Jeroen van Zanten (UvA) en de biografie over Willem III is van de hand van Dik van der Meulen (UU).

Van de drie Willems is Willem II de meest onbekend gebleven vorst. Hij groeide op in een tijd van revoluties en politieke onrust., en staat bekend als de koning die de liberale grondwet van 1848 mogelijk maakte.

Vijf thema’s

De Willem II-biografie is geconcentreerd rond vijf thema’s. Het eerste thema is het persoonlijk leven van de koning. In dit verband komen onder meer de slechte relatie met zijn vader aan bod en zijn gevoelsleven. Over dit laatste schreef een tijdgenoot:

‘Zijn bedoelingen zijn goed, maar zijn hoofd is zeer licht en makkelijk ontvlambaar.’ (278)

Willem II was – zo schrijft Van Zanten – biseksueel, excentriek, ‘on-Nederlands’, flexibel, ijdel, hoogmoedig, maar ook onzeker en beïnvloedbaar. Hij had weinig op met de autoritaire regeerstijl van zijn vader: hij wist dat hij in de politieke context van zijn tijd beter kon meebuigen dan anderen zijn wil opleggen.

Het tweede thema is de thorbeckiaanse grondwet van 1848. Voorts komen we als doorlopend thema de internationale context van de Oranjes tegen. Het vierde thema is hier nauw mee verwant en beschrijft de heldenverering en mythevorming rond Willem II. Ten slotte gaat de aandacht nog uit naar de ontwikkeling van het ambt, het hofleven en het karakter van zijn koningschap. In dit kader presenteerde Willem II zich graag als soldaat en oorlogsheld, en tevens als kunstenkoning en filantroop.

Niet zo integer

Van Zantens biografie geeft een goed beeld van Willems trotse karakter en zijn woelige persoonlijke leven. Zo passeren Willems seksuele escapades de revue. Als student-toerist in Oxford bijvoorbeeld, in 1810, toen Willem de fout maakte om voor vijf shilling met een jong meisje mee te gaan voor wat amoureuze gymnastiekoefeningen. Hij dit dit echter zo opvallend en ontactisch, dat zijn naaste bekenden het zagen. Verder had Willem I de pech dat het betreffende meisje zwanger raakte van hem en toch niet zo integer was als hij had gehoopt. Een naaste officier schreef hierover:

‘Ongelukkigerwijze is dit meisje, dat behoort tot de laagste klassen van dit soort meisjes in Oxford, ongeveer in deze tijd zwanger geworden en heeft ze niet nagelaten rond te bazuinen dat de prins hier verantwoordelijk voor was.’ (82-83)

Boek: Koning Willem II (1792-1849) – Jeroen van Zanten

Bekijk dit boek bij: