Yggdrasil, de wereldboom uit de Noordse mythologie

De wereldboom Yggdrasil speelt een centrale rol in de Noordse mythologie. Deze immense boom vormt het centrum van de kosmos en overkoepelt negen werelden.

De wereldboom is een bekend fenomeen in de mythologie van verschillende oude volkeren. Doorgaans gaat het om een boom waarvan de kern loodrecht naar het centrum van de aarde loopt en die bovengronds recht naar de hemel groeit. Op deze manier wordt het bovenaardse met het onderaardse verbonden. De verschijningsvorm van de boom verschilt, maar hij staat steeds symbool voor het wijdverspreide geloof in de beschermende kracht van bomen. In Scandinavië, delen van Duitsland en op de Britse eilanden vereerden mensen bijvoorbeeld geregeld bijzondere bomen, omdat ze geloofden dat het welzijn van de boom bepalend was voor het lot van de omwonenden. Ook bracht men soms offers aan bomen.

De Oudgermaanse mythologie kent dus Yggdrasil. Deze boom van het heelal is nauw verbonden met Odin, de oppergod of alvader in de Noordse mythologie. De ontzagwekkende boom, die de hele wereld voedt en beschermt maar tegelijkertijd doorlopend bedreigd wordt, wortelt in drie werelden: 

• bij de bron van Urd in Asgard (de wereld van de goden)
• bij de bron van Mimir (de oceaan) in Midgard (de wereld van de mensen)
• en bij de kokendhete bron Hvergelmir in Niflheim (de wereld van de doden)

Dankzij de drie enorme wortels reikt de bovenste tak van de boom, Lerad (vredegever), zelfs tot boven de hal van Odin terwijl de andere takken alle negen werelden overkoepelen.

Bewoners

De belangrijke levensboom geeft leven en kracht, maar wordt zelf continu bedreigt. Zo huist in de dodenwereld, bij de bron Hvergelmir, een draak-slang met de naam Nidhogg. Daar verslindt hij de lijken van moordenaars, leugenaars en overspeligen maar dat levert het monster wel enorm maagzuur op. Om de pijn wat te verzachten knaagt de draak-slang geregeld op de wortels van Yggdrasil.

In en rond de boom zijn nog veel meer wezens te vinden. Zoals de magische geit Heidrun die samen met het hert Eikdoorn bladeren en schors van de boom eet. In de kruin van de boom zit verder de tweekoppige adelaar Vidofnir (met tussen zijn ogen de havik Wedrfölnir) die het doorlopend aan de stok heeft met de draak Nidhogg. De eekhoorn Ratatosk houdt deze oude vete in stand, want hij is het die als loopjongen doorlopend van wortels naar kruin rent om de wederzijdse verwensingen over te brengen.

De oude wereldboom heeft daarnaast nog te lijden onder vier herten die tussen het gebladerte (Dain, Dvalin, Duneyr en Durathror) leven en continu nieuwe scheuten opeten. Yggdrasil staat zo enerzijds symbool voor de bron van leven en kracht, maar belichaamt tegelijkertijd het lijden en de eeuwigdurende strijd tegen ondergang of dood.

Dat Yggdrasil blijft leven is vooral te danken aan de Nornen, die iedere dag in de godenwereld bij de bron van Urd samenkomen en water met aarde vermengen en dat op de wortels smeren, om zo te voorkomen dat deze gaan rotten. Als de bladeren verdorren en naar beneden vallen, dan is dat het teken dat het einde der tijden, ofwel Ragnarok, aanstaande is. Rond die tijd zal Yggdrasil ook gaan trillen.

Es of taxus

De wereldboom is vaak omschreven als een es, maar sommige bronnen suggereren dat mogelijk sprake is geweest van een vertaalfout en dat in werkelijkheid waarschijnlijk een taxus of venijnboom werd bedoeld. In de Edda, een beroemde mythologisch handboek dat Snorri Sturluson in de jaren twintig van de dertiende eeuw op IJsland schreef, wordt Yggdrasil bovendien omschreven als een “altijd groene boom” terwijl de es in de winter zijn bladeren verliest en de taxus zijn groene naalden behoudt.

Bronnen ▼