We zich op een zinkend schip bevindt, heeft een groot probleem. Benauwde compartimenten, opkomend water, om van allerlei rampen, zoals brand of het opbreken van de boot, maar niet te spreken. Levensgevaarlijk. In de loop van de geschiedenis verging een groot aantal schepen met man en muis. De omstandigheden aan boord van zinkende schepen, worden alleen nog maar ergers als de opvarenden in paniek raken. De overlevingskansen verslechteren zodra men stopt met samen en enkel zichzelf probeert te redden. Dat laat ook de geschiedenis van de Waterloo en de Abercrombie Robinson uit 1842 zien.
Stormachtig weer
In de nacht van 27 op 28 augustus lagen beide schepen voor anker in de Tafelbaai bij de Zuid-Afrikaanse kust. Hoewel de wind de hele dag fors was, ontstond er pas vlak voor middernacht problemen. De onderkant van de Abercrombie Robinson kwam in aanraking met de zeebodem. De onderofficieren werden gewaarschuwd, maar voorlopig lag de boot nog veilig. Twee ankers waren uitgegooid om het schip stabiel te houden.
Aan boord van de Waterloo werden nog geen maatregelen ondernomen. De boot verkeerde in een slechte staat en een aantal officieren waren vanwege de storm aan land gegaan.
In de vroege ochtend van 28 augustus brak de ankerkabel aan stuurboordzijde van de Abercrombie Robinson, gevolgd door het touw aan de andere kant. Het schip werd door de storm meegenomen en tegen de kust opgeduwd. Hierbij sneuvelde het roer en rolde de boot het onrustige water in. Voor de bemanning en de troepen aan boord waren het penibele situaties, want als er te veel water binnenkwam zou iedereen verdrinken. Om de rust te bewaren besloot kapitein Gordon benedendeks te gaan om de opvarenden tot rust te brengen. Hierdoor brak er geen paniek uit. Vanwege het gevaar van vallende tuigage bleven mensen zo veel mogelijk benedendeks.
Uiteindelijk kwam het schip redelijk vast te liggen in het zand, met haar achtersteven naar de zee toe. Hierdoor stabiliseerde de situatie enigszins. Opluchting ging door het schip, want de overlevingskansen waren ineens een stuk groter. Voor een moment was er rust en in kleine groepen mochten mensen naar boven.
Reddingsoperatie
Bij zonsopgang verzamelde mensen zich op het strand. Een Afrikaanse man kreeg opdracht om met een touw om zijn lichaam, het water in te gaan. Zij poging de Abercrombie Robinson te bereiken mislukte echter. Hoewel hij een goede zwemmer was, bleek de stroming te sterk. Na enkele andere pogingen werd een kleine boot in de luwte van het schip te water gelaten en kon er een lijn met de vaste grond worden gevormd. Daarop werden twee andere boten ingezet om het schip te ontruimen, waarbij steeds 30 man per keer konden worden vervoerd.
Als eerste werden de vrouwen en kinderen, ongeveer 70 in totaal, van boord gehaald. Dit duurde ongeveer van 8:30 tot 10:00 ongeveer. Daarna waren de zieken aan de beurt. De soldaten van het 27e regiment en de Cape Mounted Riflemen volgden. Als laatste werden de troepen van het 91e regiment gered van de Abercrombie Robinson.
Toen ongeveer 250 mensen van boord waren gehaald, werd er een boot weggeroepen om te helpen bij het ontruimen van de Waterloo. Ze begon op te breken nadat ze de grond had geraakt. Paniek was uitgebroken en mensen raakten door de storm te water of sprongen overboord in een poging om zichzelf te redden. De meeste mensen verdronken. Een touw was wel aan de boot vastgemaakt, maar het maakte weinig verschil bij het redden van de mensen. Van de 300 personen aan boord kwamen er 190 om het leven.
Overlevingskansen
Bij de Abercrombie Robinson verliep het rustiger. Een groot gedeelte van de bepakking werd achtergelaten, maar tegen half vier ’s middags waren de laatste officieren en bemanningsleden van boord gehaald. Van de 700 mensen aan boord was niemand omgekomen. Als er paniek zou zijn uitgebroken, dan had het slachtofferaantal vermoedelijk hoger uitgevallen. Later kon ook een groot gedeelte van de bevoorrading en de bagage gered worden, maar het schip werd afgeschreven als een wrak.
Er zijn verschillende redenen te bedenken om het verschil in overlevenden te verklaren. Voor de hand ligt het om te stellen dat het gevangenenschip mogelijk minder prioriteit had, maar dit kan niet de hoofdreden zijn. Aan boord van de Waterloo brak paniek uit en delen van het schip werden weggeslagen, waardoor mensen te water raakten. De Abercrombie Robinson bleef relatief intact en er was sterk leiderschap, waardoor ergere situaties voorkomen konden worden.
