Historiek
Het Mauritshuis heeft vandaag het schilderij Berglandschap met de heilige Hieronymus (1592) van de Vlaamse schilder Paul Bril (1553/1554-1626) verworven via kunsthandelaar Johnny van Haeften. Het schilderij is momenteel te zien op de kunstbeurs Tefaf in Maastricht. Daar werd de aankoop deze week ook beklonken. Hoeveel er voor het werk is betaald is niet bekendgemaakt.
Het gaat om het vroegst bekende ezelschilderij van Brils hand, minutieus geschilderd op koper. Het Mauritshuis noemt Paul Bril de invloedrijkste landschapschilder van zijn tijd. Tijdens de vijftig jaar dat hij in Rome verbleef, inspireerde hij een grote hoeveelheid kunstenaars. Bril blonk uit in het weergeven van landschappen, een specialisme dat in Italië als typisch Nederlands werd beschouwd. Bril was dan ook een belangrijke speler in de ontwikkeling van de Nederlandse en Vlaamse landschapskunst.
Paul Bril werd geboren in Breda als jongere broer van de landschapschilder Matthijs Bril. Zijn opleiding tot schilder genoot hij in Antwerpen. In de voetsporen van zijn bekendere broer vertrok Bril in 1575-1576 naar Rome, waar hij tot zijn dood zou blijven. In Rome was Bril aanvankelijk samen met zijn broer Matthijs alleen als frescoschilder werkzaam. Samen voltooiden zij muurschilderingen voor het Vaticaan en diverse belangrijke kerken, villa’s en paleizen in en buiten Rome. Na de dood van zijn broer in 1583, was Pauls reputatie voldoende gevestigd om ook als zelfstandig schilder aanzienlijke opdrachten in de wacht te slepen. Hij was werkzaam voor een opeenvolgende reeks van pausen en ontving opdrachten van leden van vooraanstaande families zoals de Colonna’s, Borghese’s en Barberini’s.
Emilie Gordenker, de directeur van het Mauritshuis:
Het Mauritshuis heeft al lang een representatief landschap van Paul Bril op het wensenlijstje staan, maar pas nu doet zich de kans voor één van zijn beste werken te verwerven. Door de verfijnde schildertechniek, de aantrekkelijke compositie, het intieme karakter en de goede bewaringstoestand past dit laat zestiende-eeuwse landschap uitstekend in de collectie.
De kunstenaar liep al tegen de veertig toen hij besloot ook op paneel, koper en doek te gaan schilderen. Berglandschap met de heilige Hieronymus toont volgens het Mauritshuis op “uitmuntende wijze” hoe Bril ook op klein formaat een “monumentaal en indrukwekkend landschap” wist uit te beelden. Op de achterzijde van de koperplaat zijn de initialen PB en het jaartal 1592 ingekrast. Vanwege deze datering geldt het werk als het vroegste zelfstandige schilderij van Bril.
Het schilderij toont een uitgestrekt landschap in de Vlaamse traditie, vol dieren en details. Links op de voorgrond knielt de figuur van de heilige Hieronymus en in de schaduw is de kop van een leeuw te zien. Dit dier was de trouwe metgezel van de heilige, nadat hij een splinter uit diens poot had getrokken.
Vanwege de uitbreiding en renovatie van het Mauritshuis is de aanwinst binnenkort te zien op de tentoonstelling Meesters uit het Mauritshuis in het Gemeentemuseum Den Haag. Vanaf medio 2014 wordt het schilderij opgenomen in de vaste presentatie van het gerenoveerde Mauritshuis.
