Bloemstilleven Vincent van Gogh herontdekt

Bij het Kröller-Müller Museum in Otterlo is een bloemstilleven van Vincent van Gogh herontdekt. Het gaat om een schilderij uit 1886.

Het doek, getiteld Bloemstilleven met akkerbloemen en rozen, bevindt zich al sinds 1974 in de collectie van het museum in Otterlo. Vanaf dat moment werd er echter al aan getwijfeld of het om een doek van Vincent van Gogh. Hier leek het niet op, onder meer vanwege de uitzonderlijke afmeting van het doek en de afwijkende signatuur. De kunstenaar zette op dit doek rechtsboven zijn handtekening en dat was niet erg gebruikelijk voor Van Gogh. Daarnaast is de bloemenpracht voor Van Gogh-begrippen nogal weelderig. Meestal schilderij hij maar een paar bloemen.

In 2003 werd het schilderij afgeschreven. Vanaf dat moment stond het te boek als ‘kunstenaar: anoniem’. Negen jaar later zijn deskundigen het er toch over eens dat het wel een Van Gogh is.

Wetenschappers van de TU Delft, Universiteit Antwerpen, Deutsches Elektronen-Synchrotron (DESY) in Hamburg, het Van Gogh Museum en het Kröller-Müller Museum hebben het werk de afgelopen jaren uitvoerig onderzocht.

In 1998 toonde een röntgenopname al aan dat het bloemstilleven over een andere afbeelding heen was geschilderd. Dit deed Vincent van Gogh wel vaker. Onder het bloemstilleven troffen de onderzoekers een afbeelding aan van twee worstelaars die elkaar bij de armen vasthouden.

Met behulp van een nieuwe techniek, MA-XRF (Macro Scanning X-ray Fluorescence Spectometry), konden de beide afbeeldingen zeer gedetailleerd onderzocht worden. Het Kröller-Müller Museum:

“Niet alleen is er een bepaalde karakteristiek van de Antwerpse academie te herkennen, namelijk dat mannelijke modellen daar in tegenstelling tot andere academies halfnaakt poseerden, ook de gebruikte pigmenten bleken geheel in overeenstemming met Van Goghs palet uit die tijd. Verder konden aan de hand van de nu veel beter leesbaar geworden voorstelling voor Van Gogh typerende verfstreken worden herkend.”

De onderzoekers presenteren hun nieuwe inzichten in het artikel Rehabilitation of a flower still life in the Kröller-Müller Museum and a lost Antwerp painting by Van Gogh.

De afbeelding van de worstelaars maakte Van Gogh tijdens zijn verblijf in Antwerpen. De kunstenaar arriveerde in november 1885 in die stad en ging er in januari studeren aan de kunstacademie. Aan de academie kreeg hij onder meer de opdracht een studie te maken van een stel worstelaars. Zijn leraar drong er op aan dit op een groot doek te doen. Nadat hij het werk voltooid had schreef hij in een brief aan zijn broer Theo dat het werk hem uitstekend beviel.

Eind februari 1886 nam hij het doek mee naar Parijs waar hij bij zijn broer ging wonen. Het Kröller-Müller Museum:

“Hier overschilderde hij enkele maanden later de worstelaars op een voor hem juist in deze periode typerende wijze, namelijk zonder de voorstelling eerst af te schrapen of van een afdeklaag te voorzien: hij schilderde er in één keer overheen.”

Tijdens zijn verblijf in Parijs maakte Van Gogh meer bloemstillevens, maar die waren over het algemeen niet zo groot. Dat het herontdekte werk Bloemstilleven met akkerbloemen en rozen zo groot is, komt dus doordat de studie van de worstelaars op een groot doek was uitgevoerd.

Het bijzondere bloemstilleven is sinds dinsdag, samen met Van Goghs Rozen en pioenen en Bloemen in blauwe vaas, te zien in het Kröller-Müller Museum.

Overzicht van boeken over Vincent van Gogh