Begin jaren negentig werd bij baggerwerkzaamheden in Hoorn een bronzen gebalde vuist gevonden. Heel veel aandacht werd er niet aan het voorwerp geschonken. Het voorwerp deed jarenlang dienst als sierobject. Pas zeer recent kreeg de eigenaar te horen dat hij een zeer zeldzame vijftiende-eeuwse gerechtshand in bezit heeft.
Onlangs toonde de eigenaar het voorwerp, via amateurarcheoloog Theo van Meurs, aan een redacteur van het historische tijdschrift Vind. Daar ontdekte men dat het object een laatmiddeleeuwse gerechtshand is, het instrument van een gerechtsbeambte of -bode.
Machtssymbool
Geplaatst op een staf gold zo’n gerechtshand als waardigheidsteken en machtssymbool; het werd door de overheid gebruikt als wapen of knots. De vuist is bijzonder zeldzaam. Jos Koldeweij, hoogleraar kunstgeschiedenis van de middeleeuwen aan de Radboud, spreekt van een “schitterende vondst”.
“Het gaat om een prachtig exemplaar. Een gerechtshand zoals er ook enkele zijn afgebeeld op vroeg-Nederlandse schilderijen.”
Volgens de hoogleraar dateert de vuist uit de vijftiende of zestiende eeuw.
“Er zijn slechts drie andere gerechtshanden uit de Nederlanden bekend, een van lood, een van tin en een van brons. Het loden exemplaar, waarvan de houten steel ook bewaard bleef, kwam opmerkelijk genoeg eveneens als archeologische vondst in Hoorn tevoorschijn. Ook deze dateren uit de vijftiende en zestiende eeuw. Deze bronzen vuist omklemde oorspronkelijk een grote en scherpe ijzeren nagel, die helemaal is weggeroest, maar sporen zijn er nog van zichtbaar”.
De eigenaar heeft zijn ‘siervuist’ inmiddels aangemeld bij de archeologische dienst. Vind wijdt in zijn volgende uitgave een uitgebreid artikel aan de opmerkelijke vondst.
