Was het Renville-akkoord (januari 1948) wel zo’n groot Nederlands succes als wordt beweerd? Hoe kwam Nederland ondanks boycots aan materieel voor de troepen in Indonesië? Het zijn twee van de vragen die aan de orde komen in het derde boek naar aanleiding van het grote Indonesië-onderzoek door drie wetenschappelijke instituten. Ditmaal staat de internationale context van de oorlog in Indonesië
Vogels worden van oudsher ingepast in mythologie en folklore en als symbool gebruikt. Verscheidene oud-Egyptische goden kregen een vogelgedaante mee. Tortels en duiven staan voor liefde en vrede, uilen voor wijsheid én domheid, ooievaars heten kinderen en (dus?) geluk te brengen, zwanen verzinnebeelden zuiverheid, raven kondigen onheil aan.
Het tweede boek dat voortkomt uit het grote Indonesië-onderzoek door drie wetenschappelijke instituten, laat getuigen van de oorlog uit 1945-1950 aan het woord, plus hier en daar de volgende generatie(s). Het bevat mooie uitspraken en observaties. Maar ook roept het soms meer vragen op dan het antwoorden geeft.
Vanaf eind 1929 dienden zich bij de jonge katholieke vrouw Janske Gorissen verschillende visioenen aan; Jezus en Maria verschenen aan haar. De mystieke ervaringen uitten zich ook fysiek, onder andere in de vorm van stigmatisaties.
Het zwaartepunt van de trans-Atlantische slavenhandel lag in de periode 1700-1808. Amerikaanse en Britse schepen vervoerden in die tijd drie miljoen slaafgemaakten over de Middenpassage, van de Afrikaanse westkust naar de Verenigde Staten of het Caribisch gebied. Aan boord van deze schepen stierven in totaal bijna een half miljoen mensen.
Het belangrijkste kenmerk van de naoorlogse ontwikkeling van de Rijksuniversiteit Groningen (hierna RUG) is de enorme groei van de studentenaantallen. De lichtingen werden na de oorlog groter en per jaargroep gingen meer jongelui studeren, ook uit lagere milieus.
Aan hard nieuws heeft het grote Indonesië-onderzoek door drie Nederlandse wetenschappelijke instituten vrij weinig opgeleverd. Toch zijn de resultaten waardevol. Ze bieden een goed overzicht van eerdere bevindingen, vullen die aan met nieuwe details en hier en daar een brok echt nieuws.
Over de dekolonisatie-oorlog lezen we in Nederland vrijwel alleen publicaties die de zaken benaderen vanuit Nederlands perspectief. Dat vertrekpunt is op zichzelf wel begrijpelijk. De allereerste vraag bij zulke ingrijpende gebeurtenissen is immers wat ‘we’ hebben gedaan en hoe dan. Maar als het daarbij blijft, ontstaat een eenzijdig beeld.
De rol van rivieren in de menselijke geschiedenis kan nauwelijks worden overschat. En een van de meest historische rivieren van onze planeet is zonder twijfel de Nijl.
Voor de dagboeken van Constantijn Huygens junior hadden vorige generaties historici niet veel waardering. De een vond ze ‘ranzig’, een ander schreef dat deze zoon ‘niet in de schaduw kon staan van zijn veelgeprezen vader’.
In 1894 legde de vijfentwintigjarige Belgische luitenant Adrien de Gerlache een gewaagd plan voor aan de Société Royale Belge de Geógraphie in Brussel. Hij wilde in de voetsporen treden van de fictieve ‘kapitein Nemo’ en onder Belgische vlag een ontdekkingsreis op poten zetten, op zoek naar de geomagnetische zuidpool.
Tientallen jaren lang hebben Nederlandse autoriteiten hun uiterste best gedaan oorlogsmisdaden van Nederlandse kant in Indonesië te ontkennen, te bagatelliseren en onbestraft te laten. Daarbij werd geregeld stiekem gedaan en vaak de doofpot als instrument gebruikt.
Parijs dankt haar steedse allure aan een facelift in het midden van de negentiende eeuw. Keizer Napoleon III en prefect Haussmann ploegden toen het middeleeuwse straatbeeld om. Zij creëerden een nieuwe stad met brede lanen, parken, moderne voorzieningen en grootse gebouwen.
Na eeuwenlange verdeeldheid sloegen zes landen in Europa de handen in elkaar. Grenzen vervaagden en slagbomen verdwenen. Het continent werd verenigd door instellingen op te richten en verdragen te sluiten.
Howard French is van mening dat het herstellen van de ware plaats van Afrika in de wereldgeschiedenis en de actualiteit een stap is in de strijd tegen de racistische “vermindering, trivialisering en uitwissing” van Afrikanen uit de wereldgeschiedenis.
De Indonesische onafhankelijkheidsstrijd (1945-1950) stelde de Nederlandse krijgsmacht voor onverwachte en grote problemen. Militair-theoretisch werd geen afdoende oplossing gevonden. In de praktijk leidde dat tot opvoering van het geweldsniveau, waarbij de strijdkrachten bereid waren veel Indonesische burgerdoden op de koop toe te nemen.
Politiek interesseerde botanicus Hendrik Uittien niet, totdat de opkomst van het nazisme hem zijn ogen opende. Hij kon zich niet langer afzijdig houden en kwam in verzet.
Als na 1945 iemand onwelgevallige ideeën of gedrag vertoont wordt hij ‘fascist’ genoemd en daarmee effectief onschadelijk gemaakt, want wie wil er nu iets te maken hebben met het fascisme? De werkelijkheid is natuurlijk niet zo simpel.
Naar schatting waren rond het midden van de negentiende eeuw ongeveer honderdduizend vrouwen in Parijs werkzaam in de prostitutie.
Is het Noord-Atlantisch Bondgenootschap berekend op zijn taak of is de alliantie ‘hersendood’, zoals Macron in 2019 beweerde? Hoe versleten is de NAVO, hoe bij de tijd?
Waren de jaren vijftig saai, sloom en duf? Dat beeld bestaat wel, maar meerdere historici hebben het al bijgesteld.
