Conferentie van Potsdam (1945)

De Conferentie van Potsdam is een belangrijke historische gebeurtenis tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog. De afspraken die wereldleiders op deze conferentie maakten, hadden grote impact op de Europese en mondiale naoorlogse geschiedenis. Wat werd er op deze conferentie precies afgesproken? Wie waren bij dit topoverleg aanwezig? En was deze conferentie, achteraf beschouwd, succesvol of niet?

De Conferentie van Potsdam vond plaats in de Cecilienhof in Potsdam, in de buurt van Berlijn, en vond plaats van 17 juli tot 2 augustus 1945. De deelnemende landen waren de Verenigde Staten, de Sovjet-Unie en het Verenigd Koninkrijk. Het was het laatste overleg tussen de geallieerden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een van de hoofddoelstellingen van de conferentie van de geallieerden was:

“It is the intention of the Allies that the German people be given the opportunity to prepare for the eventual reconstruction of their life on a democratic and peaceful basis.”

Belangrijkste besluiten en resultaten

De geallieerde landen die deelnamen aan de Conferentie van Potsdam werden gerepresenteerd door hun ministers van Buitenlandse Zaken en de belangrijkste nationale leiders, namelijk de Amerikaanse president Harry S. Truman (die de overleden Roosevelt had opgevolgd), de Russische leider Jozef Stalin en de Britse minister-president Clement Attlee. Laatstgenoemde volgde Winston Churchill negen dagen na het begin van de conferentie op, na de overwinning van de Labour Party op 26 juli 1945. De ministers van Buitenlandse Zaken die een belangrijke rol speelden op de conferentie waren Vyacheslav Molotov (Sovjet-Unie), Anthony Eden en Ernest Bevin (Verenigd Koninkrijk) en James F. Byrnes (Verenigde Staten).

Het belangrijkste doel van de Conferentie van Potsdam was een antwoord vinden op de vraag hoe Duitsland zou moeten worden geregeerd na de geallieerde overwinning. Het maken van vredesverdragen behoorde niet tot de kerndoelen. Duitsland en Oostenrijk zouden, dat was al eerder besproken tijdens de Conferentie van Jalta, opgedeeld worden in vier bezettingszones (Amerikaans, Brits, Russisch en Frans). Dit gold ook voor de beide hoofdsteden Berlijn en Wenen. Verder moesten deze landen gedenazificeerd, gedemilitariseerd en gedemocratiseerd worden. De verdeling van Duitsland en Oostenrijk in bezettingszones werd vastgelegd in het ‘Akkoord van Potsdam‘.

De belangrijkste overige bespreekpunten, besluiten en gevolgen van de Conferentie van Potsdam waren:

Na de Conferentie van Potsdam

Een groot probleem van de Conferentie van Potsdam was dat Churchill wegviel als tegenwicht tegen Stalin, terwijl Truman de kort ervoor weggevallen Roosevelt verving als president van de Verenigde Staten. Hierdoor kregen de Russen nog meer ruimte om hun invloed in Oost-Europa uit te breiden. De Koude Oorlog was volop aan de gang en daar kon de Conferentie van Potsdam niets aan veranderen.

Twee historische uitspraken maken duidelijk dat Europa en de wereld in twee machtsblokken verdeeld waren. In februari 1946 maakte Stalin in een toespraak in Moskou voor het eerst kenbaar dat er een nieuwe tijd aangebroken was: duurzame vrede tussen het communisme en kapitalisme achtte hij onmogelijk. Kort daarop, begin maart 1946, sprak Churchill zich eveneens uit. In een toespraak, de Fulton Speech, liet hij de term ‘IJzeren Gordijn’ vallen. Dit gordijn was volgens Churchill over Europa neergedaald en verdeelde het continent in twee blokken.

Boek: Achter gesloten deuren

Bronnen ▼