De gedoodverfde winnaar – Betekenis & oorsprong

Gedoodverfde winnaars zijn sporters die op voorhand favoriet zijn om een wedstrijd te winnen. Je hoort deze zegswijze dan ook veel terugkomen in de sportwereld. Maar waar komt dit bijzonder gezegde vandaan?

Betekenis van gedoodverfde winnaar

Sporters, maar ook politici of muzikanten die tijdens een wedstrijd, toernooi of verkiezing ‘gedoodverfd’ genoemd worden, zijn al op voorhand aangemerkt als de winnaar. Ze zijn zoveel beter, talentvoller of slimmer dan hun concurrenten, dat het pleit eigenlijk al is beslist: zij gaan het winnen.

Etymologiebank.nl geeft een goed synoniem van de term ‘gedoodverfd’. Dit betekent hetzelfde als voorbestemd of gekenschetst. Het is bij gedoodverfde winnaars dus duidelijk wie de trofee (hoogstwaarschijnlijk) in handen gaat krijgen.

De oorsprong van het gezegde

Al in de jaren twintig van de zeventiende eeuw was de term ‘doodverf’ bekend in de Nederlandse taal. Een van de eerste meldingen stamt uit 1618. Het begrip ‘doodverf’ komt oorspronkelijk uit de schilderkunst en duidt op de eerst laag verf die door een schilder op het doek aangebracht wordt. Doodverf is dus grondverf.

Er circuleren onder etymologen twee verklaringen voor het woord doodverf. De eerste zou te maken hebben met de nogal doffe kleur van deze grondverf. Doodverf ziet er in deze uitleg als witte kleur grondverf nogal doods uit. De tweede verklaring ziet de uitleg meer in de veronderstelling dat de grondlaag verf verdwijnt, als de schilder verder gaat met zijn of haar werk. De eerste verflaag is na de volgende schilderrondes dus feitelijk doodgemaakt.

Maar hoe komen we dan aan de huidige betekenis van de gedoodverfde winnaar? Een verklaring zou kunnen zijn dat de doodverf vroeger een witte kleur had. Wie iets doodverfde, zorgde ervoor dat iets een lijkkleur kreeg. Verder is het zo dat iets wat geverfd (of gedoodverfd) is, vastligt en zonder ingrijpen niet meer veranderd wordt. Als de doodverf of de grondverf is aangebracht, zijn de contouren van het eindresultaat al zichtbaar. Een gedoodverfde favoriet is dan overdrachtelijk iemand die een wedstrijd, discussie of verkiezing eigenlijk al gewonnen heeft.

Volgens Onze Taal is de zegswijze voortgekomen uit een eerder gezegde, namelijk ‘iemand doodverven met iets’, waarbij iets slaat op een functie, baan of betrekking. Dit betekende dat iemand de betreffende functie hoe dan ook zou krijgen.

Bronnen ▼