De Habsburgers zijn een van de succesvolste adellijke families van Europa. Beginnend in de Middeleeuwen als ridders klimmen ze op tot leiders van een rijk dat zo groot is, dat de zon er nooit ondergaat. In ‘De Habsburgers’ (Spectrum) geeft de Britse historicus Martyn Rady een compleet overzicht van de vroegste tot de laatste regerende Habsburger.
De Habsburgers beginnen als relatief eenvoudige Zwitserse ridders in het hertogdom Zwaben. Het succes van de familie wordt vaak toegeschreven aan hun politiek. En niet aan het voeren van veroveringsoorlogen op naburige aristocraten. Door de juiste kandidaat-keizers te steunen in het Heilige Roomse Rijk en de altijd geld tekort komende keizers financieel te steunen, worden ze beloond met nieuwe landerijen en titels.
Maar meer nog dan dat schrijft auteur Martyn Rady hun succes toe aan het ‘Fortinbras-effect’: Shakespeares toneelstuk Hamlet eindigt met alle helden dood op de vloer en als prins Fortinbras binnen komt wandelen treft hij een lege troon aan, waarop hij simpelweg plaats neemt. De Habsburgers zijn gehuwd met andere adellijke families en dat is niet bijzonder. Maar ze hebben het geluk dat die families een voor een uitsterven en zij overleven. Met soms zeer vage aanspraken eisen ze de erfenis op.
Buitenstaander
In de veertiende eeuw is de positie van het huis Habsburg als de natuurlijke leverancier van Duitse keizers allerminst zeker. Regelmatig kiezen de keurvorsten andere kandidaten en het bezit van de familie krimpt tot het hertogdom Oostenrijk en het stadje Wenen. Met vervalste oorkondes en een bij elkaar gefantaseerde stamboom die teruggaat tot Romeinse keizers, weet de familie zich langzaam te herstellen naar het middelpunt van de macht. Vanaf 1437, beginnend met Albrecht II, blijft de keizerstroon stevig in Habsburgse handen.
Nederlanden
Uiteindelijk sterft de Spaanse tak van de Habsburgers uit door inteelt en de slechte gezondheid die daar onvermijdelijk het gevolg van is. Karel II is niet tot voortplanting in staat en zijn lijst onsmakelijke aandoeningen is indrukwekkend. Maar aan de Oostenrijkse kant handhaaft het geslacht zich. Vooral de vruchtbare Maria Theresia heeft het voortbestaan veilig gesteld. Niet iedere keizer zorgt voor nageslacht, maar in dat geval is er altijd wel een jongere broer die het stokje overneemt. Bij Frans Jozef (1830-1916) gaat het bijna verkeerd. Zijn enige zoon Rudolf pleegt in 1889 zelfmoord, zijn echtgenote Sissi wordt vermoord door een anarchist en zijn jongere broer Maximiliaan wordt geëxecuteerd na een verkeerd afgelopen politiek avontuur in Mexico. De oudste zoon van een andere broer wordt in 1914 vermoord in Sarajevo en uiteindelijk wordt de zoon van diens jongere broer de troonopvolger.
Negen eeuwen
De Nederlanden komen er wat bekaaid af, maar het boek gaat dan ook over de opeenvolgende heersers en niet zozeer over de volken en landen waarover zij heersen. Alhoewel hij met zevenmijlslaarzen door de geschiedenis gaat en bijna 1000 jaar beschrijft, geeft Rady een prachtige introductie in met name de Centraal-Europese Habsburgers en hun beslommeringen. De ondergang van het rijk verwijt hij met een zweem van spijt Duitsland. Door zich aan dat land te verbinden, kon het Habsburgse rijk zich onder zijn laatste keizer Karel I niet tijdig uit de Eerste Wereldoorlog terugtrekken. De Habsburgers is een goed verzorgd boek, hardcover en heeft 444 pagina’s en enige afbeeldingen.
Boek: De Habsburgers – Martyn Rady
Achtergrondartikel: Het Oostenrijks-Habsburgse keizerrijk
Ook interessant: Privilegium maius – Het bedrog van de Habsburgers
Bekijk dit boek bij:
