De scharensliep – Slijper van scharen en messen

Een oud ambacht
2 minuten leestijd
Scharensliep met slijpkar in Buenos Aires, 1870
Scharensliep met slijpkar in Buenos Aires, 1870

De scharensliep of scharenslijper trok vroeger langs de deuren met een kar met slijpsteen. Men kon bij deze ambachtsman terecht om scharen of messen te laten slijpen. In een tijd waarin er lang niet altijd geld was om nieuwe scharen of messen te kopen, kon dat zeer interessant zijn. Als de gebruiksvoorwerpen geslepen waren, konden ze immers weer een heel tijdje mee.

Zeventiende-eeuwse afbeelding van een scharensliep - Adriaen van Ostade, ca. 1650
Zeventiende-eeuwse afbeelding van een scharensliep – Adriaen van Ostade, ca. 1650
Het is niet zo dat tegenwoordig alle botte messen gelijk maar weggegooid worden. Zeker duurdere messen worden nog gewoon geslepen, maar meestal doet men dit nu zelf. Hiervoor zijn verschillende handzame (elektrische) messenslijpers verkrijgbaar.

Eeuwenlang was dat wel anders en wendde men zich voor dit werk tot de rondreizende scharensliep. Aan een grote handkar of bakfiets had die een slijpsteen bevestigd waarmee de gebruiksvoorwerpen weer scherp gemaakt konden worden. Aanvankelijk werden de slijpstenen aangedreven met een voetpedaal, maar later verschenen er ook geavanceerder apparaten die bijvoorbeeld gebruikmaakten van motortjes.

Vanaf circa 1500 was de scharensliep vooral populair voor het slijpen van handwapens, maar later wendde men zich ook voor het scherpen van andere voorwerpen tot de rondreizende ambachtslieden. In vorstperiodes wist men de scharensliep bijvoorbeeld ook te vinden voor het scherpen van de schaatsijzers. Catharina van Alexandrië gold als de beschermheilige van de scharenslijpers.

Einde

Door de opkomst van roestvrijstalen, onderhoudsvrije messen en scharen én de intrede van de wegwerpcultuur, werd het voor de scharensliep in de loop van de twintigste eeuw steeds moeilijker om nog voldoende werk te vinden. En uiteindelijk verdween de ambachtsman helemaal uit het straatbeeld.

Het is echter niet zo dat het beroep helemaal is uitgestorven, maar in Nederland komen we de scharensliep tegenwoordig vrijwel niet meer tegen. In Parijs schijnen nog wel enkele ambachtelijke scharensliepen te werken en ook in verschillende andere Europese landen treft men de ambachtslieden nog wel eens aan.

Enkele historische afbeeldingen van scharensliepers of scharenslijpers

Lunchende scharensliep in Amsterdam, 10 maart 1953
Lunchende scharensliep in Amsterdam, 10 maart 1953 (CC0 – Nationaal Archief – J.D. Noske)
Karikatuur van een scharenslijper voor een pub in Londen
Karikatuur van een scharenslijper voor een pub in Londen – James Gillray, 1797
De scharenslijper - Francisco Goya, 1808-1812
De scharenslijper – Francisco Goya, 1808-1812
Scharensliep in Amsterdam, ca. 1930
Scharensliep in Amsterdam, ca. 1930
Man met scharenslijp-fiets, Spanje
Man met scharenslijp-fiets, Spanje (CC BY 3.0 – Lito Encinas – wiki)

Ze bestaan nog steeds:

Moderne scharenslijper met een omgebouwde scooter
Moderne scharenslijper met een omgebouwde scooter – Spanje, 2009

Korte video over de scharensliep van Enschede:

Historiek is een onafhankelijk online geschiedenismagazine voor een breed publiek. We willen geschiedenis en actualiteit met elkaar verbinden en geschiedenisverhalen gratis toegankelijk maken. Steun ons werk

Recent gepubliceerd

Reageer

Abonneer
Stuur mij een e-mail bij
guest
0 Reacties
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties

Gratis geschiedenismagazine

Ontvang, net als ruim 54.000 anderen, iedere week de gratis nieuwsbrief van Historiek:
0
Reageren?x
×