Enne Koops
Van 9 juli 2013 tot en met 5 januari 2014 is in het Drents Museum de tentoonstelling ‘De Dode Zee-rollen’ te bewonderen. Deze tentoonstelling is een archeologisch hoogtepunt voor Nederland, zo stelt het museum. Maar waarom eigenlijk? Adjunct-directeur Harry Tupan vertelt wat de tentoonstelling zo speciaal maakt.
Vijf vragen aan Harry Tupan
Waarom wilde het Drents Museum de Dode Zee-rollen graag exposeren?
De vondst van de Dode Zee-rollen in de periode 1947-1956 in elf grotten in de buurt van Qumran geldt als een van de belangrijkste archeologische treffers uit de geschiedenis. De vondst is vergelijkbaar met de ontdekking van het graf van Toetanchamon door Howard Carter (1874-1939), Heinrich Schliemanns (1822-1890) vondst van Troje of het aangetroffen Terracottaleger in 1974 in het Chinese Xi ‘An.
Een belangrijk speerpunt in het beleid van het Drents Museum is archeologie. Naast de eigen collectie, wil het Drents Museum ook belangrijke internationale tendensen laten zien. In onze strategische visie staat dan ook: ‘Het Drents Museum wil een succesvol museum van internationale allure zijn en een verrijkende ervaring bieden aan zoveel mogelijk mensen’. Toptentoonstellingen als deze komen zeer zelden voorbij. Wij zijn dan ook erg tevreden over de komst van de originele rollen naar Assen.
De Dode Zee-rollen zijn nooit eerder buiten Israël te zien geweest. Hoe hebben jullie het voor elkaar gekregen dat ze nu, deels, naar Drenthe komen?
Het heeft veel inspanning gekost om de rollen te krijgen. Er is samenwerking gezocht met het Qumran Instituut van de Rijksuniversiteit Groningen. Prof. dr. Mladen Popovic is een scroll-expert en ook gastconservator voor ons project. Met hem bezocht ik diverse malen de Israel Antiquities Authority voor de onderhandelingen. De grote staat van dienst van het Drents Museum en haar prachtige, nieuwe tentoonstellingsvleugel die vanuit museaal en conservatoir oogpunt gezien state of the art is, hebben hiertoe mede bijgedragen. De contractonderhandelingen waren zwaar, maar met een positieve uitkomst. Het Drents Museum is er erg trots op dat zij deze unieke collectie kan laten zien.
Hoeveel belangstelling verwacht u voor deze tentoonstelling? En zet deze tentoonstelling het Drents Museum internationaal op de kaart?
De tentoonstelling over het zogenaamde Terracottaleger zette het Drents Museum reeds op de internationale kaart, maar ook met exposities als the Mysterious Bog People (over vondsten uit het veen) en de thans lopende tentoonstelling Sovjet Mythe. Socialistisch Realisme 1932-1960 deed ons museum dat al. De Dode Zee-rollenexpositie bouwt voort op onze aspiratie om toptentoonstellingen te arrangeren.
Wat is het belang van de Dode Zee-rollen als historische bron? Welke nieuwe inzichten bieden ze op het jodendom en het vroege christendom?
De Dode Zee-rollen bieden ons een fraaie inkijk in de voorheen onbekende pluriformiteit van de joodse cultuur in de Hellenistisch-Romeinse periode van deze regio. De tentoonstelling biedt de kans om te verkeren in de omgeving van de oudst bekende Bijbelse en ook buiten-Bijbelse teksten.
Belangrijk is ook dat de Dode Zee-rollen zijn geschreven in een tijd dat drie monotheïstische godsdiensten – jodendom, christendom en islam – elkaar ontmoetten. Het open en pluriforme karakter van de rollen maakt duidelijk dat er sprake was van een wereld waarin deze godsdiensten zij aan zij leefden. De Dode Zee-rollen bieden een zeldzame momentopname van de overdracht van het religieuze erfgoed van deze geloven.
Ten slotte vergrootte deze archeologische ontdekking de kennis over het ontstaan en de formatie van de Hebreeuwse Bijbel.
Wat is de maatschappelijke relevantie van deze tentoonstelling volgens u?
De tentoonstelling brengt de bezoekers in contact met een van de belangrijkste archeologische vondsten van de 20e eeuw. Het laat bezoekers zien hoe belangrijk opgravingen uit vroegere tijden zijn voor het heden.
Voorts bieden de Dode Zee-rollen, zoals net gezegd, een nieuwe kijk op de vroege aard en ontwikkeling van religies in het Midden-Oosten. Het biedt Drenten en andere bezoekers een kijk op een wereld die wellicht anders een ver-van-ons-bedshow zou blijven.
Ze bepalen ons er ook bij dat geloofsovertuigingen veelvormig en divers kunnen zijn, zoals het christendom en de islam nu zijn in Nederland. Geloof betekent altijd: variatie. En de tolerantie van die vroege tijd houdt ons misschien wel een spiegel voor: hoe tolerant zijn wij Nederlanders eigenlijk als het gaat om (een andere) religie?
Dit interview verscheen ook op www.geschiedenisbeleven.nl (20 februari 2013).
Boek: De Dode Zee-rollen – Mladen Popovic
Lees verder: Dode Zee-rollen
