Een 17e-eeuws pronkkabinetje

Stedelijk Museum Alkmaar verwierf enige tijd geleden een bijzonder pronkkabinet uit de zeventiende-eeuw. Naar aanleiding van de aanwinst heeft het museum nu een tentoonstelling over het ‘curieuze kabinet’ samengesteld.

Het pronkkabinet is afkomstig van Nijenburg, een achttiende-eeuwse buitenplaats tussen Alkmaar en Heiloo. Het uitgebreid gedecoreerde kastje heeft tien lades die verscholen gaan achter een deurtje.

Aan de hand van onder meer schilderijen, prenten en boeken wordt in de tentoonstelling ingegaan op het ontstaan van het meubel en de achtergrond van de decoraties. Ook wordt aandacht besteed aan Susanna van Steenwijck (na 1601-1664?), de relatief onbekende schilderes die de schilderingen voor haar rekening nam. Daarnaast wordt een poging ondernomen te achterhalen wie de opdrachtgever van dit meubel kan zijn geweest.

Het kabinetje werd in het derde kwart van de zeventiende eeuw samengesteld uit gebruikte en nieuwe onderdelen. Aan de buitenkant oogt het kastje sober en – door het gebruik van marqueterie en duur palissanderfineer – luxe tegelijk. Aan de binnenzijde is het beschilderd. Als het deurtje wordt geopend, wordt aan de binnenkant ervan een Bijbelse scène zichtbaar, terwijl op de fronten van de tien lades een bloemstilleven is te vinden.

Bijbelse voorstellingen en bloemen komen vaker voor in de decoratie van kabinetten. Heel ongewoon zijn echter de schilderingen ín de lades, zowel door hun plaatsing daar, als door hun thematiek: op de bodem van de negen kleine lades zijn de portretten geschilderd van kerkhervormers en theologen, onder wie Erasmus, Luther en Calvijn, op die van de grote, onderste lade een protestants kerkinterieur.

De tentoonstelling loopt van 19 december 2015 tot en met 27 maart 2016.