Fabiola en Franco – De marionet en de dictator

De vorig jaar december overleden Belgische koningin Fabiola is in Nederland vooral bekend van haar sprookjes. Het boek Fabiola en Franco. De marionet en de dictator gaat over minder vrolijke zaken. Het richt zich op de onderbelichte band tussen de frêle Spaanse jonkvrouw en de Spaanse militair dictator generaal Francisco Franco.

Doña Fabiola Fernanda María-de-las-Victorias Antonia Adelaida de Mora y Aragón (1928-2014) trad in 1960 in het huwelijk met Boudewijn, koning der Belgen (1930-1993). Zij was een telg uit een welvarende Spaanse familie die in de negentiende eeuw in de adelstand was verheven. Alhoewel het in de pers werd gespind als een liefdeshuwelijk was de werkelijkheid minder romantisch. De fundamentalistisch rooms-katholieke Boudewijn had een bevriende Ierse non verzocht om voor hem op zoek te gaan naar een adellijke en devote katholieke Spaanse bruid. Deze kwam na een goddelijke droom op de proppen met Fabiola.

Maar in Spanje regeerde sinds 1939 het misdadige Franco regime. Na de Tweede Wereldoorlog wilde generaal Franco salonfähig worden in West-Europa. Een huwelijk tussen een Spaanse dame en een West-Europees staatshoofd was daarbij een geschenk uit de hemel.

Foute vriendschap

De band tussen het Belgische koningskoppel en de Spaanse caudillo werd warmer dan wat diplomatiek noodzakelijk mag worden geacht. Het stel zag in Franco iemand die het traditionele roomse Spanje verdedigde tegen de goddelozen. De door Franco gefaciliteerde huwelijksreis ging dan ook naar een Spaans klooster. Gezellig.

De foute vriendschap werd lange tijd met de mantel der liefde bedekt. Maar na het overlijden van koning Boudewijn kwam ‘de Spaanse heks’ (dixit prins Laurent) onder vuur te liggen. Fabiola’s belastingontwijkingtrucs en fundamentalistisch katholicisme konden de Belgen niet bekoren. Ook haar vriendschap met Franco kwam weer boven water. Haar begrafenis vorig jaar was dan ook een bescheiden affaire.

Anne Morelli, auteur van Fabiola en Franco, is een linkse Belgische historica en hoogleraar aan de vrije universiteit van Brussel (ULB). Voor haar onderzoek werd haar toegang tot de koninklijke archieven ontzegd. Tot het privéarchief van Franco kreeg ze wel toegang. Ze neemt ten aanzien van de in het boek alomtegenwoordige Spaanse burgeroorlog wel een wat eenzijdige positie in. Zo lijkt die oorlog voor haar een strijd te zijn tussen goede democraten en slechte door Hitler gesteunde fascisten. Aangezien de Spaanse republiek werd gekaapt door ondemocratische, moorddadige radicaal-linkse groeperingen die werden gesteund door Stalin, ligt dat wat genuanceerder. Morelli citeert verder vrijwel alleen Franstalige socialistische en communistische kranten, wat op zijn minst doet vermoeden dat de historica het Nederlands onvoldoende machtig is.

Dat neemt niet weg dat Fabiola en Franco een boeiend verslag is van het typische politieke gedoe dat kan ontstaan rond een koninklijk huwelijk. Koninklijke hoogheden en hun huwelijkspartners, het is blijkbaar niet alleen in Nederland een problematische kwestie.

~ Edwin Ruis

Boek: Fabiola en Franco – De marionet en de dictator

Bekijk dit boek bij: