Fréderic Chopin (1810-1849)

In 2010 was het precies 200 jaar geleden dat in Zelazowa Wola, een klein dorpje op zo’n vijftig kilometer van de Poolse hoofdstad Warschau, Fréderic Chopin werd geboren. Zijn talent als componist en zijn virtuoze beheersing van de piano maken dat hij tot op de dag van vandaag tot de allergrootste toondichters gerekend wordt.

Geboorte en jonge jaren

De jonge Fréderic Chopin (1810-1849) was een kind uit een Franse vader en Poolse moeder. Andere bronnen beweren echter dat hij de bastaardzoon was van een Poolse aristocraat. Ook over de juiste datum van zijn geboorte heerst nog steeds enig waas van onzekerheid. Algemeen wordt aangenomen dat de jonge Chopin het levenslicht zag op 22 februari 1810, maar dat hij pas per 1 maart in het geboorteregister van het dorp werd ingeschreven en toen gedoopt werd. Sommige ingewijden stellen dat enkel de Schotse Jane Stirling (1804-1859), lange tijd een leerlinge van Fréderic Chopin, de ware toedracht kende en deze neerschreef op een papier dat samen met Chopin werd begraven.

Wat ook de waarheid moge zijn, feit blijft dat het muzikaal talent van Chopin vrij vlug de kop opsteekt. Reeds op vierjarige leeftijd krijgt hij zijn eerste pianolessen en enkele jaren later, amper acht jaar oud, brengt hij in wat nu het presidentieel paleis van Warschau is, zijn eerste pianorecital ten gehore. Eén en ander ging niet onopgemerkt voorbij en al vrij vlug wordt hij onder de vleugels genomen van Jozef Elsner (1769-1854), zelf begenadigd componist en directeur van het muziekconservatorium in Warschau, waar hij in 1829 afstudeerde. In datzelfde jaar ontmoete hij Konstancha Gladkowska waar hij hevig op verliefd wordt, hetgeen hem de inspiratie oplevert voor heel wat van zijn eerste composities.

Poolse Novemberopstand van 1830

In 1830 breekt in grote delen van Polen de Novemberopstand uit als reactie op het autoritaire en repressieve bewind van tsaar Nicolaas I die dan onder de vorm van een personele unie over het voormalige Hertogdom Warschau heerst. Nicolaas I ziet zich genoopt troepen te sturen naar Polen om de opstand te onderdrukken. Troepen die hij eigenlijk al toegezegd heeft aan zijn zuster Anna Paulowna, die gehuwd is met de Nederlandse kroonprins Willem Frederik. Deze Willem Frederik heeft op dat ogenblik, samen met zijn vader Koning Willem I, zijn handen vol om de Belgische Omwenteling en onafhankelijkheidsopstand de kop in te drukken.

In deze woelige periode schrijft Fréderic Chopin zijn vermaarde ‘Etudes’ voor pianosolo, waarvan Opus 10, nr. 12, beter bekend als de ‘Revolutie Etude’ de populairste is en verwijst naar deze Novemberopstand.

Fréderic Chopin, wereldburger en hartenbreker

Chopin ziet al dit oorlogsgeweld echter niet zitten en besluit Polen te verlaten. Na een korte tussenstop in Wenen vestigt hij zich in Parijs waar hij zich al gauw ontpopt tot een geliefkoosde gast in de talrijke artistieke en literaire salons van de Franse hoofdstad. Hij leeft er als pianoleraar een meer dan gerieflijk leven en telt onder zijn vrienden bekende componisten zoals Berlioz, Bellini en Mendelssohn. In die periode componeert hij briljante concertstukken zoals de Don Juan variaties en ook talrijke kleinere werken zoals mazurka’s, preludes en walsen.

Niettegenstaande de grote omvang van zijn oeuvre heeft Chopin nog tijd voor heel wat relaties en romantische avonturen met onnoemelijk veel vrouwen. In 1836 ontmoet hij voor het eerst George Sand (1804-1876), pseudoniem voor Aurore Dudevant en feministe ‘avant-la lettre’. Drie jaren later beginnen ze een stormachtige relatie die bijna tien jaar zal duren.

Een vroegtijdig einde

Chopin kampt gedurende zijn korte leven verscheidene jaren tegen een opkomende tuberculose, een ziekte die hem uiteindelijk op 39-jarige leeftijd fataal wordt. Zijn langdurige strijd tegen deze ziekte wordt nadien door George Sand beschreven in haar boek Un hiver à Majorque (vert. Een winter in Mallorca), verwijzend naar de winter van 1838 toen ze samen met hem op het Spaanse eiland verbleef en waar Chopin tevergeefs hoopte om genezing te vinden.

Op 17 oktober 1849 overlijdt Fréderic Chopin in zijn appartement te Parijs en wordt hij begraven op de begraafplaats Père-Lachaise in Parijs. Maar net zoals bij zijn geboorte is ook zijn begrafenis niet gewoon te noemen. In zijn wilsbeschikking stelde Chopin immers dat hij wou dat zijn hart begraven werd in een pilaar van de Heilige Kruis kerk in Warschau. Uiteindelijk is dit ook gebeurd, maar de kerkelijke autoriteiten hebben wel twee weken gedebatteerd over de vraag of ze deze wens al dan niet zouden inwilligen. Pittig detail: tijdens de kerkdienst van zijn begrafenis werd Mozart’s Requiem gezongen door een vrouwelijk koor…

Biografie: Chopin – Adam Zamoyski

Fréderic Chopin – Nocturnes