Nederland heeft nooit een grote arbeiderssporttraditie gekend. Noorwegen wel. In 1924 worden de eerste arbeidersschaatsverenigingen opgericht. Zoals de Arbeidernes Skøiteklub (ASK) in Oslo. Die club bestaat nog, maar nu als gewone vereniging. Overal in Noorwegen volgen nieuwe arbeidersclubs en internationaal reden ze vooral tegen de communisten uit de Sovjet Unie. Ze moesten niets hebben van de officiële competitie met hun jacht op medailles en heldenstatus. Voor de arbeiders gold de internationale solidariteit. De enige vlag die wapperde was de rode vlag, de enig hymne die klonk was de Internationale.
We maken een sprong in de tijd naar het hoogtepunt van het Europese schaatsen. Het spannendste schaatsweekend ooit: 16 en 17 februari 1935. Frogner tegen Bislett. Beide stadions liggen op een steenworp afstand van elkaar in Oslo. In Bislett rijden de arbeiders en de communisten eensgezind hun alternatieve WK. In Frogner is het officiële WK van de ISU. Beide stadions zitten tot de nok toe vol. De vraag is niet wie Wereldkampioen wordt, maar of Frogner of Bislett wint. Het is een spanning die wij nu niet meer kunnen navoelen.
Bislett – Frogner: 3-1
In de week voor de toernooien valt er een ijzige stilte over Noorwegen. Niemand spreekt of durft te schrijven over wat komen gaat. De messen zijn geslepen. Er wapperen rode vlaggen in Bislett en 12.000 toeschouwers zingen de Internationale luidkeels mee. Het zijn niet alleen twee kampioenschappen waarin beide kampen de besten willen zijn, het is ook een morele en politieke strijd die fysiek wordt uitgevochten op het ijs! De vakbonden zien het al als een morele overwinning dat hun tribunes bomvol zitten.
Elke afstand is er een: eerst rijdt Bernt Evensen de 500 meter in een nieuw vakbondsrecord van 43,3. Het record is het publiek om het even, veel belangrijker is dat ze Frogner verslaan met 0.3 seconden. Het staat 1-0 voor Bislett. ‘s Middags op de 5000 meter laat de Rus Melnikov helaas 9 seconden liggen. Michael Staksrud rijdt in Frogner 8.30.0. De 5000 meter is voor Frogner.
De zondag is geheel voor Bislett! In Frogner rijdt de oude titaan Ivar Ballangrud een uitstekende 1500 meter. Hij slaat een gat van bijna een seconde met de aanstaande wereldkampioen Staksrud. Maar Melnikov, de oude, rode duivel duikt er in Bislett nog eens 0.4 seconden onder! Als Melnikov ten slotte op de tien kilometer de tijd van Staksrud met twee seconden verbetert, viert Bislett feest: Het staat 3-1 voor de arbeiders! De helden van Bislett zijn Melnikov en Evensen. Melnikov wint drie afstanden en is daarmee volgens de internationale regels ‘wereldkampioen’. In Frogner staan op het podium: de voormalige arbeiderskampioen en ‘overloper’ Hans Engnestangen, Ivar Ballangrud en de nieuwe wereldkampioen Michael Staksrud.
Verwarring en deceptie
Aan het eind van de zondag had iedereen zijn eigen winnaar al aangewezen. Maar voor de arbeiders kwam de deceptie op de maandag, toen de kranten de twee kampioenschappen vergeleken en Michael Staksrud tot de man van het weekend uitriepen op basis van zijn puntentotaal. Evensen was tweede en Melnikov derde. Het grote publiek was in verwarring en begreep de pers niet.
De kranten legden uit dat het meest rechtvaardige systeem om het weekend te beoordelen het nieuwe puntensysteem was, waarbij je alle tijden terugrekent naar 500-metertijden. Dat was het systeem dat de ISU toepaste als er geen schaatser was die drie afstanden won. Melnikov had weliswaar drie afstanden gewonnen, maar afgezet tegen Frogner zouden slechts twee van die afstanden overeind blijven. Staksrud had hem immers op de 1500 meter verslagen. In Oslo volgden heftige discussies over het beste systeem om een winnaar aan te wijzen. Het grote publiek was geïnteresseerd, maar ook teleurgesteld. Voor velen bleef de Rus Melnikov de beste schaatser van dat legendarische weekend in Oslo en de uitslag Bislett- Frogner was en bleef 3-1!
Max Dohle is sporthistoricus en schrijver.
