Historiezucht

In de negentiende eeuw raakte een groot publiek geïnteresseerd in de eigen geschiedenis. Steden richtten monumenten op om helden te vereren, musea openden hun deuren en er verschenen goedkope geschiedenisboekjes.

Geschiedenis werd iets van de mensen zelf en er ontstond een hang naar het verleden. Marita Mathijsen beschrijft het ontwaken van dit historisch besef in haar boek Historiezucht. Naar aanleiding van haar boek heeft ze in Teylers Museum een kleine presentatie samengesteld: Historiezucht. Geschiedenis voor iedereen.

Nationalisme

Nationale helden die enorm tot de verbeelding spraken waren Michiel de Ruyter en Maarten Tromp. Beiden waren zeventiende-eeuwse opperbevelhebbers van de Nederlandse vloot en behaalden vaak op listige wijze overwinningen op de Spaanse en later de Engelse vloot. Ze verschijnen in allerlei gedaanten in de herdenkingscultuur van de negentiende eeuw: ze krijgen standbeelden, er worden straten naar hen genoemd, historieschilders beelden hun heldhaftige dood af, en er worden verhalen over hen geschreven, geïllustreerd met mooie prenten.

Historiezucht en Teylers Museum

Teylers Museum leverde een bijdrage aan de historiezucht door prijsvragen uit te schrijven over historieschilderkunst, oude letterkunde en gedenkpenningen. Prijsvragen bevorderden de studie en het onderzoek en droegen bij aan de ontwikkeling van kennis. Al in 1782 werd een prijsvraag uitgeschreven met een historisch onderwerp: wanneer zijn wapenschilden ontstaan? Er volgden er meer: over welke gebeurtenissen uit de Nederlandse geschiedenis geëerd moesten worden met een gedenkpenning, bijvoorbeeld. In 1806 was er een prijsvraag over historieschilderkunst, in 1807 over de leefwijze van onze voorouders. Deze laatste prijsvraag sloot aan bij een toenemende belangstelling voor hunebedden, Batavieren en prehistorische vondsten in eigen land en in Europa.

De historiezucht was ook van invloed op het verzamelbeleid van Teylers Museum. Voor de kunstcollectie werden historieschilderijen aangeschaft, zoals dit schilderij van Portman dat de heldhaftige dood van de nationale held Admiraal Tromp toont. Portman beeldt Tromp af in de schildertraditie van een piëta of graflegging van Christus. Verder waren ook de wetenschappelijke verzamelingen met fossielen en penningen, en de bijbehorende boeken in de bibliotheek sterk historisch gericht.

De kleine presentatie Historiezucht. Geschiedenis voor iedereen vertelt aan de hand van boeken, beelden, kunst en penningen, hoe men in de negentiende eeuw geobsedeerd raakte met het verleden. De objecten zijn afkomstig uit de collectie van Teylers Museum en de collectie van Marita Mathijsen.

De tentoonstelling is te zien in het boekenkabinet van Teylers Museum van 9 november 2013 t/m 5 januari 2014

Op Historiek.net lees je iedere maand een bijzonder, grappig of mooi verhaal over de verzameling van Teylers Museum in Haarlem. In dit museum ontdek je wonderen van kunst en wetenschap in een monument van wereldklasse. Teylers bestaat al sinds 1784 en is daarmee het eerste en oudste museum van Nederland. Nieuwsgierig geworden naar de bijzondere gebouwen, collecties en verhalen van Teylers? Bezoek dan ook eens de websites of volg het museum op Facebook en Twitter.

www.teylersmuseum.nl – www.teylersuniversum.nl – www.teylersrembrandt.nl