De vierde Amerikaanse president, James Madison (1751-1836), die van 1807 tot 1819 in het Witte Huis zat, is niet de geschiedenisboeken ingegaan als de bekendste of beste Amerikaanse president. Veel mensen hebben nog nooit van zijn naam gehoord, terwijl Madison beschouwd wordt als een van de grondleggers van de Verenigde Staten. Wie was James Madison als persoon en politicus? Hoe zag zijn presidentstermijn eruit op het gebied van binnenlandse en buitenlandse politiek? In dit biografisch artikel lees je de belangrijkste informatie over deze Amerikaanse president.
Qua persoonlijkheid stond James Madison bekend om zijn bedachtzaamheid en gevoel voor nuance. Hij was uitzonderlijk intellectueel, een homo universalis die veelbelezen was en hard werkte. Madison stond niet bekend om zijn welsprekendheid of sociale tact, maar had wel uitgesproken politieke ideeën. Op mensen die hem niet kenden kwam hij over als een teruggetrokken, koele en verlegen persoon.
Jeugd, opvoeding & scholing van James Madison
James Madison kwam ter wereld op 16 maart 1751 in Port Conway in de staat Virginia. Hij zag het levenslicht in het huis van zijn oma van moederskant. Zijn vader was een aanzienlijke landeigenaar uit de aristocratie, James Madison sr., die landgoederen had in Orange County. James’ moeder heette Eleanor Rose Conway (‘Nelly’) en was de dochter van een rijke plantage-eigenaar. James groeide op in Montpelier, in de buurt van de Blue Ridge Mountains, de plek waar hij zijn leven lang zou blijven wonen. Madison nam hier van de familie de lokale plantagekolonie over, een gebied van ruim 10 km² (2600 acres) waar hij ongeveer honderd slaven hield. Na Madisons dood werd de plantage verkocht.
![James Madison in zijn Princeton-tijd](https://historiek.net/wp-content/uploads-phistor1/2021/07/Madison-Princeton-320x394.jpg.webp)
Belangrijk was dat Madison in New Jersey vriendschappen sloot met prominente personen. Deze contacten, specifiek die met William Bradford (later tweede procureur-generaal onder George Washington), benutte hij later tijdens zijn politieke loopbaan. Madison werd in 1771 ziek – vermoedelijk leed hij aan epilepsie -, bleef nog even op Princeton en vertrok in april 1772 terug naar huis.
Bestuurlijke interesse: Madison gaat de politiek in (1776-1809)
![Thomas Jefferson](https://historiek.net/wp-content/uploads-phistor1/2013/07/thomas-jefferson-265-251x300.jpg.webp)
Tijdens zijn jaren in het Huis van Afgevaardigden schreef Madison samen met de politicus George Mason aan een grondwet voor de staat Virginia. Ook ontmoette hij in deze functie Thomas Jefferson, van 1801-1809 de derde Amerikaanse president, met wie hij goed overweg kon. Madison en Jefferson zouden vrienden voor het leven worden.
![Federalist Papers](https://historiek.net/wp-content/uploads-phistor1/2021/07/Federalist-Papers-309x500.jpg.webp)
Op 15 september 1794 stapte de 43-jarige James Madison in het huwelijksbootje met de 26-jarige Dolley Payne Todd (1768-1849). Deze Dolley was een socialistische dame die eerder was getrouwd en weduwe was geworden. Ze was knap om te zien en stijlvol gekleed. Madison en Todd kregen zelf geen kinderen, maar voedden wel samen John Payne Todd (1792-1852) op, Dolley’s zoon uit haar eerdere huwelijk. Dolley Madison was als first lady later zeer geliefd onder de Amerikaanse bevolking.
In mei 1801 benoemde de vierde Amerikaanse president, Thomas Jefferson, Madison tot minister van Buitenlandse Zaken. Madison vervulde dit ambt tot 1809. Rond 1800 ging het nog goed met de Amerikaanse economie, omdat Europese landen in die tijd vrede hadden gesloten. Maar de Napoleontische Oorlogen (1803-1814) en ook het Continentaal Stelsel (1806) dat de internationale handel frustreerde, brachten hier verandering in. Als minister van Buitenlandse Zaken de relaties met zowel Groot-Brittannië als Frankrijk goed houden, bleek onmogelijk.
Hierop besloten Jefferson en Madison te reageren met de Embargo Act (december 1807), waarbij de Verenigde Staten een embargo legden op alle buitenlandse schepen in Amerikaanse havens. Resultaten bleven echter uit: de Britse en Franse economie werden nauwelijks getroffen; de Amerikaanse handel des te meer, maar veel Amerikaanse handelaren wisten de wet ook te omzeilen. Op 1 maart 1809, enkele dagen voordat Jeffersons termijn eindigde, verving hij de Embargo Act voor de Non-Intercourse Act. Maar ook die was ineffectief en leidde tot verhoogde spanningen tussen Amerika, Groot-Brittannië en Frankrijk.
Het presidentschap van James Madison (1809-1817): de hoofdlijnen
![Portret van James Madison - Gilbert Stuart, ca.1821](https://historiek.net/wp-content/uploads-phistor1/2021/07/James-Madison-1821-320x378.jpg.webp)
Opperrechter John Marshall beëdigde Madison op 4 maart 1809 als de vierde Amerikaanse president. Typerend voor Madisons politiek was de verslechterde relatie met Groot-Brittannië en Frankrijk, die in 1812 uitliep op oorlog, en op binnenlands terrein de verslechterde economie als gevolg van de Napoleontische Oorlogen.
Buitenlandse politiek van James Madison
Op 18 juni 1812 verklaarden de Verenigde Staten Groot-Brittannië de oorlog. Ook knoopten de Amerikanen, vanwege de slechte economische situatie, handelscontacten aan met napoleontisch Frankrijk. Een van de doelstellingen van de Verenigde Staten tijdens de Oorlog van 1812 was om Canada, een Britse kolonie, te annexeren. Om uiteenlopende redenen – Canada is enorm groot, de legerleiding maakte fouten en de Frans Canadezen werkten tegen de verwachting in niet met de Amerikanen mee – mislukte dit militaire project. In 1814 trokken Britse troepen Washington binnen en staken ze het Witte Huis in de brand. Madisons vrouw Dolley redde toen, kort voor de brandstichting, een groot schilderij waarop de eerste Amerikaanse president George Washington afgebeeld stond….
Na de Vrede van Gent van 24 december 1814 gingen de Verenigde Staten een isolationistische politiek voeren en trokken ze zich tot ongeveer 1900 terug van het wereldtoneel. Typerend voor dit beleid was de Monroe-doctrine uit 1823, waarin de Amerikanen expliciet aangaven zich niet met Europese politieke en militaire kwesties in te zullen laten.
Binnenlandse politiek van James Madison
Tot 1814 kenmerkte de binnenlandse politiek van James Madison zich door een stroef lopende economie. Na het sluiten van de Vrede van Gent die de Oorlog van 1812 met Frankrijk en Groot-Brittannië beëindigde, trok de Amerikaanse economie flink aan. Opmerkelijk was dat het bericht van de gesloten vrede pas na een paar weken in de Verenigde Staten arriveerde, waardoor er bij New Orleans nog een grote veldslag plaatsvond terwijl het formeel al vrede was. Naast de economische groei in de jaren 1815 tot 1817 nam in de laatste jaren van Madisons presidentschap ook het Amerikaanse nationalisme toe.
![Madison's grafmonument in Montpelier](https://historiek.net/wp-content/uploads-phistor1/2021/07/Madisons-grafmonument-in-Montpelier.jpg.webp)
Na het presidentschap: Madisons laatste jaren & overlijden
Nadat Madison zich terugtrok uit de politiek, deelde hij in de media niet vaak zijn politieke visie en ideeën. In de jaren 1820 hielp hij zijn vriend Jefferson met het opzetten van de University of Virginia. Vanaf 1826 tot zijn dood in 1836 was Madison, onder meer als tweede rector, nauw bij het reilen en zeilen van deze universiteit betrokken.
In de jaren 1830, toen Madison de leeftijd van 80 passeerde, verslechterde zijn gezondheid flink. Zo was hij in 1831 en 1832 bijna volledig bedlegerig en mentaal in een broze toestand. Madison overleed op 28 juni 1836, hij was 85 jaar, aan hartfalen op zijn landgoed in Montpelier.
Video over het presidentschap van James Madison
Dolley Madison redde schilderij uit het Witte Huis
Boek: Founding Fathers
Bronnen ▼
Boek
-Paul Johnson, A History of the American People (New York: HarperCollins Publishing, 1997) 257-267.
-Frans Verhagen, Founding Fathers. De grondleggers van de Verenigde Staten (5e druk; Utrecht: Omniboek, 2017 [2016]) 149-185.
-Online artikel New York Historical Society, ‘James Madison Life Story‘ (2016).
Internet
-https://www.britannica.com/biography/James-Madison
-https://www.whitehouse.gov/about-the-white-house/presidents/james-madison/
-https://nl.mahnazmezon.com/articles/humanities/biography-of-james-madison-4th-president-of-the-united-states.html
-https://www.history.com/topics/us-presidents/james-madison
-https://www.britannica.com/biography/Dolley-Madison
-https://people.smu.edu/religionandfoundingusa/james-madisons-memorial-and-remonstrance/influences-on-madisons-memorial-and-remonstrance/
-https://www.archives.gov/founding-docs/bill-of-rights/what-does-it-say
-https://en.wikipedia.org/wiki/James_Madison