Joseph Luns (1911-2002) – Nederlandse diplomaat

Joseph Luns (1911-2002) was een bekende Nederlandse diplomaat, politicus en verder actief als secretaris-generaal van de NAVO. Hij was een tijd lid van de NSB in de jaren 1930. Eind jaren 1970 vervulde hij een belangrijke rol bij het NAVO-dubbelbesluit.

Jeugd en privéleven van Joseph Luns

Joseph Antoine Marie Hubert werd geboren op 28 augustus 1911 in Rotterdam. Op zijn achttiende liet hij zijn voornamen, J.A.M.H., qua volgorde veranderen in Joseph Marie Antoine Hubert (J.M.A.H.). Joseph vond dat dit beter klonk. Hij groeide op in een room-katholiek gezin, als zoon van de schrijver en kunstenaar Huib Luns. Zijn lagere school doorliep Luns op de katholieke “Sint Petrus” te Vught, van 1917 tot 1922, en daarna op een katholieke lagere school in Amsterdam (1922-1923).

In Amsterdam volgde Joseph het gymnasium, gevolgd door de HBS te Leiden, terwijl hij eerder onderwijs genoot in Brussel. Daar, in Brussel, maakte hij mooie tekeningen van slagschepen en, zo lezen we in een artikel in De Groene Amsterdammer…

“…was hij jaloers op het Belgische leger, dat veel mooier marcheerde dan het Nederlandse. Tot zijn spijt was hij drie dagen te laat geboren om in aanmerking te komen voor de officiersopleiding van de marine.”

Na zijn opleidingen ging hij toch nog een jaar lang als matroos aan de slag. Vervolgens voltooide Luns een rechtenstudie in Leiden en Amsterdam. Daarna studeerde hij nog zes maanden politieke economie in Londen en rondde hij een diplomatencursus af in Berlijn.

Van 1933 tot 1936 was Joseph Luns, die opgroeide in een gezin dat sympathieën had voor rechts-extremisme – aangesloten bij de NSB. De NSB was toen nog niet openlijk antisemitisch. Luns gaf later aan dat hij voor de NSB geen activiteiten uitvoerde. Later sloot Luns zich aan bij de Katholieke Volkspartij (KVP), waarbinnen hij een rechtse positie innam.

Op 10 januari 1939 trad Joseph Luns in het huwelijk met Elisabeth Cornelia (‘Lia’) baronesse van Heemstra (1913-1990). Ze kregen samen twee kinderen: Huib en Corrie.

Carrière in hoofdlijnen

Na afronding van een diplomatencursus in Berlijn, werd Joseph Luns in oktober 1938 aangenomen op het ministerie van Buitenlandse Zaken. Daar was hij tot maart 1940 werkzaam als gezantschapsattaché. Tijdens en na de Tweede Wereldoorlog werkte Luns achtereenvolgens als attaché gezantschap en attaché ambassade in de steden Lissabon, Bern en Londen.

Van augustus 1949 tot september 1952 maakte Luns deel uit van de Permanente Vertegenwoordiging bij de Verenigde Naties in New York. Daarna volgde een politieke carrière als minister van Buitenlandse Zaken (zonder portefeuille) van 1952-1956, enkele maanden lid van de Tweede Kamer en daarna opnieuw minister van Buitenlandse Zaken in diverse kabinetten (1956-1971). In 1956 stond hij bij de Tweede-Kamerverkiezingen als nummer 3 genoteerd op de KVP-kandidatenlijst in Zuid-Holland, en in de jaren erna nog enkele malen. In 1971 stopte Luns als politicus met zijn activiteiten en een jaar later brak hij met de KVP. Wat Provo in de jaren 1960 al op de muren had gekalkt werd werkelijkheid:

“Lunstime is over…”

Hierna trad Joseph Luns aan als secretaris-generaal van de NAVO (1971-1984). Hij speelde onder meer een belangrijke rol tijdens de Koude Oorlog als architect van het NAVO-dubbelbesluit van 12 december 1979. De NAVO besloot toen om 572 Amerikaanse middellangeafstandsraketten (van twee typen) in Europa te laten plaatsen. Dit besluit was een reactie op de installatie van SS-20-raketten door de Sovjet-Unie.

Overlijden van Joseph Luns

Op 17 juli 2002 overleed Joseph Luns op 91-jarige leeftijd in Brussel. Na Luns’ dood ontstond een strijd over de erfenis en Luns’ persoonlijke archief, waarbij zijn kinderen Huib en Corrie betrokken waren, maar ook Willem Oltmans.

Uitspraken en citaten

Als ik ’s zondags al eens een keer thuis ben vragen mijn kinderen: ‘Wie is die bleke man daar die het vlees snijdt?’

Het voordeel van een klein land is dat het een groot buitenland heeft.

Tegen John F. Kennedy (vermoedelijk een broodjeaapverhaal):

I fok horses!

Over het neerslaan van de muiterij op het marineschip De Zeven Provinciën in februari 1933 (kort erna sloot Luns zich aan bij de NSB):

Men kan zich verheugen dat het tot bloedvergieten is gekomen, daar dit hopelijk een rem zal zijn tegen een dergelijke gezagsverkrachting. De grote schuldigen lopen helaas nog los rond. Dat zijn de lieden die ongestraft met hun hersenschimmige utopieën de arbeidersmassa vergiftigen. Dat zijn de lieden die in Italië het fascisme, in Duitsland het nationaal-socialisme als reactie opriepen en noodzakelijk maakten en er ook hier om roepen.

Wanneer Luns zich als politicus in de Tweede Kamer moest verantwoorden, liet hij zich zelden van zijn stuk brengen en zei hij regelmatig:

Ik ben van de heb!

Over de Rooms-Katholieke Kerk in Het Parool:

Wat mij in het katholieke geloof altijd heeft aangetrokken, is de autoritaire instelling.

Uitspraak in De Telegraaf (1971) over de gebrekkige (historische) kennis van de jeugd:

Ik sta verbijsterd over het volstrekte gebrek aan kennis van de geschiedkundige waarheid bij een deel van onze jeugd. Door een groot gedeelte van de pers – waarbij ik graag De Telegraaf wil uitzonderen – wordt er ook van alles aan gedaan om uiterst linkse ideeën te verbreiden, en de beïnvloeding wordt heel deskundig en met grote middelen aangepakt.

Boek: Ter herinnering. Joseph Luns – Elsevier-special
Lees ook: Pijnlijke uitspraken van Nederlandse politici
Ook interessant: Biografieën van historische personen

Bronnen ▼