Mare nostrum – Betekenis en gebruik van de term

De term ‘Mare nostrum’ werd door de Romeinen gebruikt tijdens de Oudheid, als benaming voor de Middellandse Zee. Omdat de Romeinen in de eerste eeuwen na Chr. de baas waren in dit gebied en in aangrenzende kustplaatsen, noemden ze deze zee Mare nostrum, ofwel: onze zee.

Ontstaan van het begrip Mare nostrum

Vanaf met name de tweede eeuw voor Christus begon het Romeinse Rijk sterk te groeien. In de periode 165-145 v.Chr. werden Carthago en Griekenland verslagen en begonnen de Romeinen hun invloed ook in het Middellandse Zee-gebied uit te breiden. Na de gebiedsuitbreidingen onder de Romeinse keizer Augustus (27 v.Chr-14 na.Chr.) was de Middellandse Zee feitelijk een binnenzee geworden, omdat de Romeinen de controle hadden over (nagenoeg) alle kustplaatsen langs deze zee. Vandaar dat de term Mare nostrum algemeen in gebruik kwam als aanduiding voor het mediterrane water: ‘Onze zee’.

In de tijd vóór Augustus gebruikte men de Latijnse term Mare nostrum ook al, maar dan als aanduiding voor een kleiner deel van de Middellandse Zee, namelijk de Tyrreense Zee. Dit betrof het zeegebied ten westen van Italië, tot de eilanden Sicilië en Corsica.

Gebruik Mare nostrum door Benito Mussolini

In het interbellum pakte het fascisme de gedachte achter het ‘Onze zee’ weer op. Benito Mussolini en zijn aanhangers streefden naar een nieuwe en sterk Italië, dat weer de controle in het Middellandse Zeegebied zou hebben zoals de Romeinen dat in de Oudheid hadden. Feitelijk werd het principe van Mare nostrum een van de speerpunten in het buitenlandse politieke beleid van Mussolini en consorten. De Italiaanse inmenging tijdens de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939), de invasie van Albanië door Italië in 1939 en in de landen Griekenland en Egypte in 1940, moeten binnen de context van dit ‘Onze zee’-denken begrepen worden.

Mare liberum: de ‘vrije zee’ van Hugo de Groot

In de zeventiende eeuw zinspeelde de Nederlandse politiek denker Hugo de Groot (Grotius) op de Latijnse term, toen hij de verhandeling Mare Liberum (september 1609), ofwel ‘De vrije zee’, publiceerde. In dit boek beklemtoonde hij dat de zee openbaar gebied was en dus door iedereen vrij gebruikt mocht worden. Dit om te komen tot een vrije uitwisseling van goederen door handel. Geen land kon een stuk zee of oceaan als zijn eigen nationale bezit beschouwen, aldus Grotius. Deze visie kwam niet vanuit het nationalisme voort, maar juist vanuit internationalisme, en stond loodrecht tegenover het denken van de Romeinen en fascisten.

Lees meer: Geschiedenis van het Romeinse Rijk en de Romeinen
Boek: Romeinen en de Westerse beschaving

Bronnen ▼