Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.

<<< Signalementen week 51 | Signalementen week 3 >>>

Selectie week 1 & 2 (2022)

‘Ik was mijn houvast helemaal kwijt’
Tijdens de Tweede Wereldoorlog deporteerden de nazi’s bijna 5000 Joden vanuit Nederland naar het doorgangsgetto Theresienstadt in Tsjecho-Slowakije. De meeste transporten vertrokken vanuit kamp Westerbork, waar veel gevangenen dachten dat Theresienstadt een ‘bevoorrecht’ kamp was. Philip Mechanicus geloofde deze propaganda niet: Theresienstadt zou ‘het neusje van de zalm’ zijn’, maar ‘de zalm stinkt’. Hoezeer de zalm destijds stonk, wordt duidelijk in dit boek, gebaseerd op interviews met drieënveertig getuigen van Theresienstadt.
De roaring fifties

Ad van Liempt rekent aan de hand van een tiental pioniers af met het beeld dat niets gebeurde in de jaren vijftig. Juist de jaren van wederopbouw brachten vele belangrijke vernieuwingen met zich mee. Saai. Sloom. Duf. Om de jaren vijftig te beschrijven hebben we meestal genoeg aan woorden van één lettergreep. Maar dat beeld, vastgelegd in ons collectieve geheugen, is toe aan herziening. Steeds meer wordt duidelijk dat juist de jaren van wederopbouw allerlei belangrijke vernieuwingen met zich meebrachten, aangejaagd door visionaire, volhardende mensen met een vastomlijnd plan voor een betere toekomst.
Voorpublicatie: De roaring fifties: scénes uit een tijdperk
Els Borst
Els Borst – geboren Eilers – (1932-2014) was van 1994 tot 2002 namens D66 minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in de paarse kabinetten-Kok. Zij stond aan de basis van ons huidige zorgstelsel en was voor veel Nederlanders een van de betrouwbaarste en geliefdste politici van die tijd. Toen Borst op tweeënzestigjarige leeftijd minister werd, had zij een lange carrière in de gezondheidszorg achter de rug. Opgeleid als arts was zij onder meer medisch directeur van het Academisch Ziekenhuis Utrecht, vicevoorzitter van de Gezondheidsraad en bijzonder hoogleraar evaluatieonderzoek van het klinisch handelen aan de Universiteit van Amsterdam.
Bespreking: Els Borst: nuchter en pragmatisch, maar ook nogal afstandelijk
Fascisme (Elementaire Deeltjes)

Eind twintigste eeuw leek het fascisme in onbruik te raken als politiek begrip, maar daar is radicaal verandering in gekomen. Het (reële of ingebeelde) spook van het fascisme waart opnieuw rond door Europa, Amerika en andere delen van de wereld. Wetenschappers zijn volop in debat over een sluitende definitie van het fascisme, en of die überhaupt mogelijk is. Honderd jaar nadat Mussolini de eerste fascistische partij oprichtte. Daniel Knegt informeert ons over de geschiedenis, betekenis en verschillende interpretaties van het fascisme.
Bowie’s boekenkast

Zijn hele leven was David Bowie een groot lezer. In 1975 bracht hij naar de filmset van The Man Who Fell to Earth een paar koffers vol met boeken mee, en ook de rest van zijn leven ging Bowie nooit op reis zonder boek. Drie jaar voor zijn dood in 2016 stelde hij een lijst op van de honderd belangrijkste en invloedrijkste boeken van zijn leven. Samen vormen ze de autobiografie van een lezer. Van Lolita tot Madame Bovary, van De vreemdeling tot In koelen bloede, deze boeken maakten David Bowie tot het genie dat hij was.
Artikel: David Bowie als occultist – Closer to the Golden Dawn
Het aanzien van 2021

In Het aanzien van 2021 geeft Han van Bree op zijn bekende en veelgeprezen manier een overzicht van twaalf maanden wereldnieuws: direct, verhelderend en met humor. De opvallendste nieuwsverhalen uit binnen- en buitenland van het hele jaar komen aan bod, voorzien van de beste foto’s. Naast wereldschokkende gebeurtenissen ook ruimschoots aandacht voor rages, sport en cultuur.
Art Nouveau in Nederland

De bloeitijd van de art nouveau rond het fin de siècle was kort maar hevig. Na jarenlang een buitenbeentje in de Nederlandse bouwkunst te zijn geweest, kwam in de jaren zestig de herwaardering voor de art nouveau op gang. Inmiddels wordt het belang van deze kunststroming voor de ontwikkeling van de bouwkunst algemeen erkend en neemt de interesse voor deze bijzondere, flamboyante tak in de architectuur toe. In Art Nouveau in Nederland neemt Bé Lamberts u mee langs een groot aantal opmerkelijke gebouwen, die aansporen om bijzondere architectuur ter plekke te bekijken en die verwondering oproepen over dit waardevolle, maar zo kwetsbare erfgoed.
Het slavenschip
Ruim drie eeuwen lang vervoerden slavenschepen miljoenen mensen van de Afrikaanse kust naar de Nieuwe Wereld. Maar wat weten we over de schepen die de slavenhandel mogelijk maakten? Gebaseerd op dertig jaar archiefonderzoek in maritieme archieven reconstrueert gerenommeerd historicus Marcus Rediker de menselijke drama’s die zich aan boord van deze schepen afspeelden. Van de jonge weggevoerde Afrikaan, ontvoerd en verkocht door een naburige stam, tot de jonge priester in spé die een baan als matroos accepteert en vol afschuw toeziet op de gruwelijkheden aan boord van deze drijvende gevangenis, omsingeld door haaien.
Verborgen geschiedenis van Vlaanderen
Grote historische gebeurtenissen gebeuren niet alleen, ze gebeuren altijd ergens, op een bepaalde locatie. De verborgen geschiedenis van Vlaanderen neemt je mee naar enkele van die plaatsen. Plaatsen waar revoluties ontketend zijn, waar bloed is gevloeid, heldendaden zijn verricht, massa’s samenstroomden, uitvindingen verbluften of sociale omwentelingen gebeurden. Steeds gaat het om plekken waarvan mensen vandaag niet meer beseffen wat er zich ooit allemaal heeft afgespeeld en waar het verleden niet meer aanwezig lijkt te zijn.
Fragment: Het ‘Guernica’ van Vlaanderen
Villa De Wartburg
Loes Hegger reconstrueert in Villa de Wartbrug verhalend haar bijzondere jeugd, zestig jaar na de opening van de Velpse villa De Wartburg, een toevluchtsoord voor uitgetreden priesters in nood. Zestig jaar na de opening van De Wartburg in 1962 reconstrueert Loes Hegger in Villa De Wartburg op verhalende wijze haar bijzondere jeugd. Voor de lezers van ’t Hooge Nest en Het zwijgen van Maria Zachea. Loes Hegger groeide op in een gezin van zeven kinderen in het villadorp Velp. Nadat haar vader Herman uit het klooster was getreden, besloot hij samen met zijn vrouw Willy afvallige priesters op te vangen.
Bespreking: Villa De Wartburg, opvangcentrum voor priesters
Wat loopt daar ?
In Wat loopt daar? kijkt bioloog Midas Dekkers met de ogen van de vakman naar de mensenrassen om hem heen. Hij beschrijft en ontleedt ze in al hun gedaanten, met verwondering, maar vooral ook met liefde. Met de hem eigen flair deelt Dekkers zijn brede kennis van de biologie. Hij gaat in op de evolutie en afstamming van de mensen, begrijpt hun hokjesgeest en toont zijn bewondering voor grote taxonomen als Linnaeus en Blumenbach. Dekkers viert de variatie, heeft een goed oog voor het absurde en is niet bang voor het ongerijmde.
Bespreking: Een biologische kijk op rassen