Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.

<<< Signalementen week 17 | Signalementen week 19 >>>

Selectie week 18 (2023)

Antoni van Leeuwenhoek
In 2023 is het driehonderd jaar geleden dat Antoni van Leeuwenhoek overleed. Met zijn zelfgemaakte microscopen en zonder formele wetenschappelijke achtergrond slaagde deze ‘burger van Delft’ erin een wereld zichtbaar te maken die nog nooit iemand had gezien. Als eerste zag hij levende spermacellen, de wriemelende massa ‘kleine dierckens’ in een waterdruppel en de nog kleinere microwezens die we later bacteriën zijn gaan noemen. Hoe speelde hij dat klaar? En wat dreef hem?
Bekijk boek

Dansen op het dodenkoord
Hoe verzetsman Henk Das de oorlog overleefde, maar er toch aan onderdoor ging
Na de Tweede Wereldoorlog wist niemand wat de psychische nasleep van een leven als verzetsstrijder zou zijn. Henk Das ondervond dat aan den lijve. Als een van de weinige leiders van de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers had hij steeds op miraculeuze wijze weten te ontsnappen aan de Duitse bezetter, terwijl veel van zijn mede-verzetsstrijders waren gearresteerd en terechtgesteld. De oorlog hield nooit op voor Henk Das.
Fragment: Hoe verzetsman Henk Das de oorlog overleefde, maar er toch aan onderdoor ging
Bekijk boek

De honderdjarige oorlog om Palestina
Een geschiedenis van kolonialisme en verzet
n 1899 schreef de burgemeester van Jeruzalem, gealarmeerd door de oproep om een joodse staat in Palestina te vestigen, een bezorgde brief aan Theodor Herzl, grondlegger van het moderne zionisme. De brief eindigde met de woorden: ‘In naam van God, moge Palestina met rust gelaten worden.’ Zo begint Rashid Khalidi, de achter-achterneef van deze burgemeester, dit boek. Op basis van niet eerder gebruikt archiefmateriaal en verslagen van generaties familieleden, zet Khalidi gangbare interpretaties van het Israëlisch-Palestijnse conflict op hun kop.
Bekijk boek

De Joodsche Invalide
Een kleurrijk boek, geschreven door een veelgeprezen auteur, over de geschiedenis van een Joods verpleeghuis dat zijn tijd ver vooruit was en daarom nog altijd tot inspiratie kan dienen.
Rebbe Meijer de Hond gaf in 1910 het startschot voor grootschalige liefdadigheid met zijn brochure Een Joodsch hart klopt aan uw deur. Hiermee vergaarde hij sympathie en geld voor een tehuis waar Joodse invaliden en ouden van dagen in vertrouwde sfeer hun dagen konden doorbrengen.
Fragment: De ontruiming van De Joodsche Invalide (1943)
Bekijk boek

Europa. Een persoonlijke geschiedenis
Een persoonlijke geschiedenis
Europa is een persoonlijke geschiedenis van een periode van ongekende vooruitgang. Een heldere en beklijvende getuigenis van wat er is misgegaan: van de financiële crisis van 2008 tot de oorlog in Oekraïne. Alles wat we in Europa hebben bereikt, staat nu op het spel. Met Europa roept Timothy Garton Ash ons op om dat wat we hebben bereikt te verdedigen.
Bespreking: Memoires van Europa-journalist Timothy Garton Ash
Bekijk boek

Ontdek Paleis Het Loo
Paleis Het Loo, gelegen op de Veluwe, vertelt het verhaal van drie eeuwen hof- en buitenleven van de Oranjes. Het is een paleis, huis en thuis ineen. Alles aan het 17de-eeuwse paleis en de Hollandse baroktuin ademt de verbeelding van stadhouders, koningen en koninginnen. Van de rijke interieurs tot de exotische planten en bloemen in de tuin. De Oranjes en Paleis Het Loo zijn nauw verweven met de geschiedenis van Nederland en Europa.
Artikel: Twee eeuwen extra geschiedenis voor vernieuwd Paleis Het Loo
Bekijk boek

God Save King Charles!
VK-kenner Harry De Paepe vertelt de rijke geschiedenis van de vorige twee (of drie?) koningen Charles, verweven met het levensverhaal van King Charles III. Het Verenigd Koninkrijk heeft weer een koning: Charles III. Al werden er wel wat vraagtekens geplaatst bij de eeuwige kroonprins. Zijn turbulente privéleven, zijn eigengereidheid en soms controversiële opinies baarden zelfs de meest overtuigde monarchisten zorgen. Kortom, de nieuwe koning is een echte… Charles.
Bekijk boek

Liefste Clara
Brieven van achter het IJzeren Gordijn
Depestel-Martynowski schetst het harde dagelijkse leven onder het communisme in een Polen dat weinigen in de Lage Landen ooit gekend hebben. Tegelijk houdt ze de lezer in de ban met haar autobiografisch geïnspireerde speurtocht. In volle Koude Oorlog waagde Veerle Frion zich achter het IJzeren Gordijn, waar de Europese wegenkaarten eindigden. Polen heette toen nog voluit Polska Rzeczpospolita Ludowa – in mensentaal: Poolse Volksrepubliek – en was terra incognita. Het is de tijd van de Poolse paus en Lech Walesa, van Solidarno en perestroika.
Bespreking: Een zoektocht achter het IJzeren Gordijn
Bekijk boek

Middeleeuws koningschap
Op zoek naar de wortels van de West-Europese monarchie
Het christelijke koningschap heeft vanaf 754 zijn stempel gedrukt op de machtsverhoudingen in West-Europa. Het christendom heeft het koningschap gelegitimeerd en gesanctioneerd. Het instituut heeft de eeuwen overleefd. Waar komt dit opmerkelijke overleven vandaan? Welke factoren hebben de opkomst en het grote succes mogelijk gemaakt? Welke rol hebben individuele koningen hierbij gespeeld? Maar ook: waarom is deze machtsuitoefening, die onder iemand als Lodewijk XIV van Frankrijk tot ongekende hoogte steeg – ‘l’état, c’est moi – nooit ontaard in een niets en niemand ontziende dictatuur?
Bekijk boek

Stadsjungle
De natuur en stad van het stenen tijdperk tot de klimaatcrisis
Tegenwoordig zijn steden de snelst groeiende soort op aarde en een schijnbare ramp voor regenwouden, bossen en graslanden. In Stadsjungle kijkt Ben Wilson naar de geschiedenis van de natuur en stad om zo te bepalen hoe de balans hiertussen verschuift. Als je aan de stad van de toekomst denkt, denk dan niet aan beton en stenen gebouwen, maar meer aan planten, stadsboerderijen en bossen die rond kantoren kronkelen. Door op deze nieuwe manier naar steden te kijken, kunnen we innovatieve manieren ontwikkelen om duurzaam te leven in een steeds drukkere eeuw, waarin klimaatverandering ons lot zal bepalen.
Bespreking: De eeuwige haat-liefdeverhouding tussen natuur en stad
Bekijk boek

Uittocht
Laatste gesprekken en gedichten van Huub Oosterhuis
Huub Oosterhuis (1 november 1933-eerste paasdag 2023) was theoloog, priester, dichter, Bijbelvertaler en (mede)oprichter van de huizen De Populier, de Rode Hoed, De Balie en De Nieuwe Liefde. Maar vooral was Huub Oosterhuis een bron van ongekende inspiratie voor vele generaties Nederlandse gelovigen én ongelovigen. Met zijn gedichten, liederen, preken en verhalen bewees hij dat er ook, en misschien wel juist, in een tijd waarin velen de traditionele kerken vaarwelzegden, behoefte bleef aan een richtinggevend verhaal en nieuwe (ook politieke) bevlogenheid.
Bekijk boek

Vergeet je naam
Verhalen van Joodse onderduikkinderen
Het bekendste verhaal is dat van Anne Frank. Maar er zijn veel meer onderduikverhalen, die we nauwelijks kennen. Hoe ging dat onderduiken, waar kon je naartoe? Hoe is het om niet de vrijheid te hebben om te zijn wie je bent, te geloven wat je wilt, te kunnen zeggen wat je wilt? De onderduik was een ‘snelkookpan’ voor emoties en ervaringen, voor angst, haat, liefde, verraad, onbaatzuchtigheid.
Bekijk boek