Rudi Schrever
Voor de meeste bezoekers is de Brusselse Nieuwstraat met haar talrijke modieuze winkelpanden en trendy warenhuizen niet meer dan een aantrekkelijk shoppingparadijs waar het heerlijk flaneren is. Toch is de straat omwille van haar boeiende en soms ook tragische geschiedenis een nadere kennismaking waard.
Ontstaan en etymologie
Begin zeventiende eeuw ontstond in de Brusselse “Broekwijk”, een moerassig gebied doorspekt met weilanden en kleine moestuintjes, de huidige Nieuwstraat. Het was een grondspeculant, een zekere Hiëronymus De Meester die de gronden voor een habbekrats opkocht om er vervolgens een geplaveide weg te laten aanleggen. Oorspronkelijk kreeg de toenmalige kasseiweg de naam “Onze-Lieve-Vrouwstraat” mee. De benaming verwees immers naar een klein bedehuisje dat zich indertijd aan het einde van de straat bevond en opgedragen was aan de maagd Maria. Toen later bleek dat nog een andere Brusselse straat dezelfde naam had, werd ze herdoopt in “Nieuwe-Onze-Lieve-Vrouwstraat”. Na verloop van tijd ging het middendeel van de straatnaam verloren en werd het kortweg de “Nieuwstraat”. Vrij snel vestigde er zich naast notabelen ook de gegoede bourgeoisie en werd de straat volgebouwd met statige herenhuizen. Met de opening van verscheidene cafés en eetgelegenheden in de tweede helft van de negentiende eeuw verkreeg de Nieuwstraat een meer volks karakter.
De verdere voortgang
Halverwege de twintigste eeuw werd aan de straat alweer een nieuw uitzicht aangemeten. De meeste cafés en restaurants dienden immers plaats te ruimen voor kledingwinkels, warenhuizen en bioscopen. Op een bepaald moment telde de straat er zelfs niet minder dan tien, waaronder de bekende cinema “Metropole”, een ontwerp van de architect Adrien Blomme (1878-1940). De projectiezaal zelf, die plaats bood aan 3.000 cinefielen, was versierd met een schitterend bas-reliëf van de in Rusland geboren beeldhouwer Ossip Zadkine (1890-1967). In de loop van de jaren zeventig verdwenen echter ook al deze cinemazalen uit het straatbeeld.
De Nieuwstraat werd opnieuw aangelegd, de voetpaden verdwenen en eind 1975 werd de hele winkelstraat autovrij verklaard. Sindsdien is de Nieuwstraat met gemiddeld meer dan 40.000 voetgangers per dag niet alleen uitgegroeid tot veruit de bekendste winkelstraat van België, maar ook met als neveneffect dat ze tevens de duurste geworden is per vierkante meter om er een pand te huren of te verwerven…
22 mei 1967
De “l’Innovation”, een creatie van de Gentse architect Victor Horta (1861-1947), was in die jaren een begrip. Dagelijks kwamen wel honderden mensen er winkelen of gezellig in het restaurant lunchen. Die bewuste dag was het niet anders. Toen de ernst van de situatie duidelijk werd stond het gebouw al in lichterlaaie. Klanten en werknemers probeerden vertwijfeld weg te vluchten of sprongen in paniek uit de ramen en vielen helaas te pletter op de straatstenen.
Hoewel de brandweer vrij snel ter plaatse was en alle beschikbare middelen inzette, lieten naast vele gewonden 251 mensen het leven. Toen tegen de avond de brand min of meer onder controle was, bleef van het gebouw enkel nog wat smeulende as en puin over. Met die tol aan mensenlevens was het veruit de meest dodelijkste brand uit de Brusselse geschiedenis.
De bevolking was door deze tragedie in shock en eiste van de politici onverwijld betere meer verregaande richtlijnen en strengere voorschriften om de brandveiligheid in winkelcentra en horecazaken drastisch te optimaliseren.
Een nieuwe eenentwintigste-eeuwse facelift
Recentelijk besliste de stad Brussel een groots opgezet renovatieplan uit te voeren, niet alleen voor wat de Nieuwstraat zelf betreft, maar ook voor de aanpalende straten, waardoor zowat de hele wijk in het project betrokken wordt. Het vernieuwingsplan bestaat uit twee fasen en zal zo’n twee jaar duren. In een eerste tijd dienen de nutsbedrijven de nodige infrastructuurwerken uit te voeren. Aansluitend daarop zal een nieuw wegdek worden aangelegd. Verder is evenzeer in de verfraaiing voorzien van de gevels in de Nieuwstraat. Ook voor de verschillende zijstraten is in het plan een heropwaardering voorzien. Het uiteindelijk doel van dit toch wel ambitieus project is drieledig: Brussel wenst aan de wijk een nieuwe economisch elan te geven, nieuwe handelszaken aan te trekken, tegelijkertijd de veiligheid van de bezoekers optimaal te garanderen en zo een levendige dynamiek in en rond de Nieuwstraat verder te ontwikkelen waardoor het nog aangenamer moet worden om er in de toekomst te winkelen.
Brusselse stadgids, rondleidingen op aanvraag – [email protected]
