Programmamaker Britta Hosman onderzoekt in de zesdelige serie Het Duitsland van mijn moeder wat er na de Tweede Wereldoorlog gebeurde met haar Duitse familie.
Hosmans moeder vluchtte als vierjarig meisje met haar ouders in de winter van 1945 uit Oost-Pruisen. Ze behoorden tot de in totaal veertien miljoen Duitsers die uit de Ost-Gebiete op de vlucht sloegen voor het oprukkende Russische Leger. Halsoverkop verlieten ze huis en haard en vertrokken met paarden, karren en sleeën richting het westen. De VPRO:
“Het was een erbarmelijke volksverhuizing. Mensen raakten elkaar voorgoed kwijt in de chaos en bijna twee miljoen mensen kwamen om het leven.”
Voor het programma legde Hosman de vluchtroute van haar moeder opnieuw af. Oude kaarten, brieven en overgebleven fotoalbums wijzen haar de weg bij deze historische zoektocht. De reis begint in de Russische enclave Kaliningrad Oblast, het vroegere Oost-Pruisen. Ze doorkruist vervolgens Polen, het voormalige Oost-Duitsland (Saksen-Anhalt), Berlijn, Mühlheim an der Rühr en komt via het Zwarte Woud en München uiteindelijk in Nederland.
“Onderweg ontmoet Hosman mensen die vandaag langs de vluchtroute wonen en leven. Ze spreekt de nieuwe eigenaar van het landgoed van haar familie; zoekt in Polen naar nazaten van de Poolse dwangarbeiders die er destijds werkten; ze duikt naar het wrak van het vluchtschip de Gustloff; vindt het huisje waar haar moeder het eerste onderdak vond in de voormalige DDR; pluist de geschiedenis na van Barones von Hausen Aubier, haar verdwenen oudtante, om uit te vinden wie zij was: een nazi, gevechtspiloot of spion voor de Russen?”
De persoonlijke zoektocht geeft volgens de VPRO een bijzonder inzicht in het verloop van de geschiedenis en de “helende kracht van tijd” in het naoorlogse Duitsland.
“Het land dat transformeerde tot een voorbeeldland met de meest vooruitstrevende grondwet van de wereld en bovendien binnen de EU de grootste economische en daarmee ook politieke slagkracht heeft. Wat was er toen, wat is er nu? En wat vertelt het verleden over het heden, nu Europa weer op drift is en de Oost-West verhoudingen weer op scherp staan?”
Het Duitsland van mijn moeder gaat in première op het Nederlands Film Festival, dat eind september plaatsvindt in Utrecht. De VPRO zendt de serie vanaf zondag 8 november uit op NPO 2 (20.15 uur).
- Lees ook: Oorlog ging gruwelijk door na 1945
- Boek: Het woeste continent. Europa in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog
