Paulo Coelho over flower-power, open deuren en de Hippie Trail

Het lijkt misschien vreemd: deze bespreking van Paulo Coelho’s nieuwe boek Hippie op Historiek. Waarom een roman bespreken op een site vol historische feitjes en analyses? Het antwoord is simpel: de roman is, zo is op de achterflap te lezen, Coelho’s meest autobiografische tot nu toe en biedt mogelijkerwijs een uniek inkijkje in het flower-power-tijdperk.

Veel geprezen en alom verguisd

Coelho’s eerdere boeken, waaronder De alchemist en De Zahir (overigens ook de enige twee romans die uw recensent van dienst van de betreffende auteur las), gaan als zoete broodjes over de toonbank. Met reeds 225 miljoen verkochte exemplaren op de teller, in meer dan tachtig verschillende talen, en met fans als Madonna en Bill Clinton, mag Coelho zich met recht een populair schrijver noemen. Grote maatschappelijke eerbewijzen, zoals de prestigieuze Franse Ordre National de la Légion d’Honneur, onderschrijven zijn immense populariteit.

In literaire kringen wordt Coelho echter veel minder bejubeld – sterker nog: zijn oeuvre wordt met de nodige scepsis ontvangen. Critici vinden zijn stijl onbenullig, het gebruik van allegorie en metafoor overdadig en vergezocht, en de quasi-spirituele wijsheden zijn onnodig zweverig en betekenisloos. Kortom, volgens hen is Coelho de producent van simplistische en goedkope lectuur.

Coelho werd in 1947 geboren in Brazilië, studeerde een poosje rechten, maar rondde de studie niet af, omdat zijn droom meer bij het artistieke schrijverschap lag. Hij dompelde zich onder in de flower-power-beweging in Zuid-Amerika, verpoosde zelfs nog een tijdje onder de Amsterdamse hippies en keerde, via veel omwegen, uiteindelijk weer terug naar Brazilië. Daar werd hij, als liedjesschrijver, al snel geassocieerd met links-radicalisme, occultisme en magie. Kortom, een schrijver met een uitermate interessante levensloop – weet Hippie net zo te boeien?

Hippie

Zijn nieuwste boek is gebaseerd op zijn ervaringen in het hippietijdperk. In de derde persoon vertellend, beschrijft Coelho zijn eigen levensverhaal. Daarbij zijn bepaalde gebeurtenissen anders geordend en namen gefingeerd, maar alles is waargebeurd, drukt Coelho de lezer op het hart.

Het verhaal begint als de jonge Paulo, dromend van het schrijverschap, op verdenking van terrorisme wordt vastgezet door de militaire junta in Brazilië. Hij komt vrij en besluit de wijde wereld in te trekken: via Amsterdam, waar hij op de Dam, dé ontmoetingsplek voor hippies, talloze exponenten van de flowerpower-beweging tegenkomt. Onder hen ook Karla, een Nederlandse hippie aan wie voorspeld is dat ze een man tegen zou komen met wie ze op spirituele reis naar Nepal zou gaan. Paulo blijkt – niet verrassend – die man te zijn. Het duo boekt, binnen vierentwintig uur na hun eerste kennismaking, tickets voor de Magic Bus, een aftandse schoolbus, waarmee ze, samen met een kleurrijke verzameling hippies, via India naar Kathmandu afreizen. Onderweg blijkt – wederom niet verrassend – een onstuimig liefdesverhaal tussen Karla en Paulo op te bloeien en krijgen de twee steeds meer inzicht in zichzelf. Zoals zo vaak blijkt het niet zozeer om de bestemming te gaan, maar meer om de reis.

Religieus-spirituele wijsheden…

Tijdens de reis van het duo wordt de lezer telkens, via de gedachten of opgedane inzichten van Paulo, getrakteerd op spirituele wijsheden van Coelho’s hand. Zo waarschuwt de schrijver ons voor de egoïstische gedachte dat we in ons eentje het einde van de reis – lees: innerlijke waarheid – denken te kunnen bereiken. Wie dat probeert, arriveert in een leeg paradijs. Of deze: voor mensen die drempels durven nemen, staat de deur altijd open – je hoeft alleen maar de klink naar beneden te duwen. Dat dergelijke hapklare, multi-interpretabele wijsheden niet altijd even logisch aan de orde komen, nemen we, in een boek over hippies en hallucinerende middelen, voor lief. Coelho bedient dus, geheel in zijn kenmerkende rol als Grote Zingever, de ontvankelijke lezer op zijn wenken met mooie spreuken, overgoten met een, naar de bescheiden mening van uw recensent, te dik religieus-spiritueel sausje.

… met een historisch randje

Terloopse opmerkingen voorzien de roman – gelukkig maar! – van een historische randje, waardoor de lezer enigszins een kijkje krijgt in de hippie-jaren-zeventig. Zo wordt het gerucht dat actrice Mia Farrow aangerand zou zijn door de Indiase Beatles-goeroe Maharishi Mahesh Yogi, gebruikt ter illustratie van wat Coelho de Onzichtbare Post noemt, het mond-tot-mond verspreiden van nieuws in hippiekringen; verbaast de Braziliaanse Paulo zich over het feit dat Amsterdam goeddeels op palen is gebouwd; typeert de jonge hippie de flowerpower-beweging, met haar vrije seks en vrije gedachten, als een revolutie zonder wapens; krijgen we een korte geschiedenis van de Amsterdamse poptempel Paradiso voorgeschoteld; leren we dat snorren in Istanbul de politieke voorkeur van een man kunnen verraden; en passeren de Vietnamoorlog, Zwarte September en de Parijse studentenrevolte de revue.

Hoewel er voor de attente lezer genoeg interessante verwijzingen naar historische figuren en gebeurtenissen te vinden zijn, staat de spirituele reis van Paulo en Karla nadrukkelijk centraal. Voor de spiritueel onderlegde- en ontvankelijke lezer, een categorie waar uw recensent helaas niet toebehoort, is dat voldoende aanleiding om het boek te lezen. Dat neemt overigens niet weg dat Hippie vrij inwisselbaar is voor andere romans van Coelho’s hand – de thematiek, het maken van een innerlijke spirituele reis, is immers in al zijn boeken hetzelfde.

De Hippie Trail

Anders dan Coelho’s andere romans is de setting van Hippie historisch. Dat maakt het boek, zeker voor lezers met een meer historische insteek, meer de moeite waard. Het feit dat Coelho, vergezeld door andere hippies, met een Magic Bus op spirituele reis naar Nepal is geweest, is een interessant gegeven. In literatuur en wetenschappelijk onderzoek is weinig terug te vinden over deze Hippie Trail, terwijl het snel opkomende en even plotseling weer afnemende fenomeen een boeiend element van de hippiecultuur is. Honderdduizenden, mogelijk zelfs miljoenen, jongeren legden, geïnspireerd door The Beatles, de tienduizend kilometer lange busreis af van West-Europa naar Nepal, op zoek naar vrijheid, avontuur, gratis cannabis en innerlijke ontplooiing.

Coelho’s verhaal is een mooi startpunt om de (cultuurhistorische, antropologische of en/of sociologische) wetenschappelijke zoektocht naar de betekenis van de Trail in de hippie(sub)cultuur te onderzoeken. Juist omdat andere bronnen over dit onderwerp schaars zijn (hippies gingen niet met een notitieboekje of fototoestel op pad), is iedere opgetekende ervaring of herinnering – ook het enigszins gefingeerde en overdadig spiritueel aanvoelende verhaal van Coelho – van meerwaarde.

Kortom, uw recensent laat het vellen van een meer gedetailleerd en gefundeerd oordeel over de literaire meerwaarde van Coelho’s boek graag over aan literair critici; maar voor geschiedenisliefhebbers is dit boek een vermakelijke, maar bovenal nieuwsgierig makende kennismaking met de hippiecultuur en de Hippie Trail.

Boek: Hippie – Paulo Coelho
Ook interessant: Hippies en de Hippiecultuur – Idealistische jongeren in de jaren ’60 en ’70

Bekijk dit boek bij: