Prehistorische boerderijen en verdedigingswerk gevonden in Zuid-Limburg

Bij archeologisch onderzoek in het Zuid-Limburgse Guttecoven (gemeente Sittard-Geleen) zijn bijzondere prehistorische vondsten gedaan. In aanloop naar de aanleg van een ondergrondse hoogspanningskabel legden archeologen nederzettingen van de bandkeramische cultuur en een verdedigingswerk, een zogenaamd Erdwerk, bloot. De vondsten geven een inkijkje in de levenswijze van de eerste landbouwers in Zuid-Limburg, die hier zo’n 7000 jaar geleden leefden.

De bandkeramische cultuur, in België bekend als Omalien, is de naam van de archeologische cultuur die het begin van het Neolithicum in Centraal-Europa en de Lage Landen markeert. In deze periode vestigde de eerste groep landbouwers zich in Zuid-Limburg op vruchtbare lössgronden. Ze leefden in relatief grote boerderijen.

Zeldzaam

Archeologen legden onlangs een doorlopende proefsleuf van 6,5 kilometer aan langs het tracé van de geplande kabelverbinding. Daarbij ontdekten ze zeker drie bandkeramische nederzettingen met boerderijen die tot wel zesendertig meter lang waren. Ook werd een zogeheten Erdwerk gevonden, een zeldzaam verdedigingswerk bestaande uit een diepe gracht, een wal en vaak een palissade, waarmee vroegere bewoners zichzelf beschermden tegen mogelijke bedreigingen. Het is pas de derde keer dat zo’n Erdwerk in Nederland is aangetroffen. Mogelijk gaat om het oudste bekende verdedigingswerk van ons land.

Luc Amkreutz, hoogleraar Publieksarcheologie aan de Universiteit Leiden, noemt de ontdekking bijzonder omdat deze nieuw licht werpt op de laatste fase van de bandkeramische cultuur.

De ontdekking van zo’n monument is bijzonder. Het betreft de vroegste landbouwende gemeenschappen in Nederland en Limburg: succesvolle vroege boeren die deel uitmaakten van een wijdverbreide cultuur van Oekraïne tot de Atlantische Oceaan. Zij brachten een nieuwe levenswijze die ons tot op de dag van vandaag beïnvloedt. De ontdekking van dit Erdwerk werpt een unieke blik op de laatste fase van de bandkeramiekers. Wat gebeurde er toen? Wat vond er binnen en buiten de greppels plaats? Waarom was zo’n gracht met wal nodig? Dit onderzoek geeft ons nieuwe inzichten en is van nationaal belang.

Andere vondsten

Naast prehistorische vondsten hebben de archeologen ook resten van Romeinse nederzettingen ontdekt, waaronder een deel van een Romeinse weg en een horreum, vermoedelijk een groot opslaggebouw voor graan. Verder kwamen nederzettingen uit de Bronstijd en IJzertijd aan het licht, evenals boerderijen en waterputten vermoedelijk uit de Vroege Middeleeuwen nabij een bekend middeleeuws mottekasteel, een hoogmiddeleeuws, veelal torenvormige versterking op een motte, een afgeplatte aangelegde aarden heuvel.

De vondsten worden schoongemaakt en geanalyseerd door archeologisch onderzoeksbureau Transect en zullen uiteindelijk worden opgeslagen in het provinciaal archeologisch depot in Heerlen.

Bronnen ▼