Regeren is iets anders dan administreren

Politieke leiders moeten visie hebben en zich ook bezighouden met moreel-sociale zaken. En men moet problemen niet alleen met een boekhoudersmentaliteit proberen op te lossen. Dat is ongeveer de strekking van de politieke uitdrukking ‘Regeren is iets anders dan administreren’, die wordt toegeschreven aan ARP-oprichter en oud-premier Abraham Kuyper (1837-1920).

Het letterlijke citaat komt inderdaad van Kuyper, maar de basis ervoor werd al wat eerder gelegd door Guillaume Groen van Prinsterer, de grondlegger van de antirevolutionaire politiek. Eind 1829 stelde hij dat de regering kwesties te vaak vooral administratief bekeek. De staatsman:

“Zij moet regeren overeenkomstig de Constitutie. Naar onze meening heeft zij tot nu toe veel te uitsluitend geadministreerd; en zij is, terwijl zij geen gebruik maakte van hare wezenlijke regten, in het administreren misschien verder gegaan dan met regt of belang van het Monarchaal gezag overeen zou kunnen worden gebragt. Het is de bestemming niet van eenig Gouvernement, hetwelk geen uitvloeisel der Volks-Souvereiniteit is, enkel te administreren en zich tot eene bloot Uitvoerende Magt, hoe krachtig die ook in haar werkkring moge zijn, te verlagen.

Hooger is deszelfs plaats en meer edel is zijne roeping. Het moet staan aan het hoofd van eene zich zelve ontwikkelende Natie; de openbare meening niet volgen, maar haar onderzoeken, voorgaan, besturen, des noods tegenwerken en bedwingen. Het moet zich, daar het overeenkomstig, niet met het voorbijgaande Volksgevoelen, maar met den blijvenden Volksgeest regeert, een’ duurzamen en heilrijken invloed op dien Volksgeest verschaffen.

Guillaume Groen van Prinsterer – Nederlandsche Gedachten (#16 – december 1829)

Het hieruit voortgevloeide citaat ‘Regeren is iets anders dan administreren’ wordt nog geregeld aangehaald door politici. Zo opende CDA-politicus Hugo de Jonge, in zijn rol als minister van Volksgezondheid, in 2020 een persconferentie over de corona-maatregelen met de woorden:

Abraham Kuyper zei ooit: ‘Regeren is iets anders dan administreren.’ Dat is niet voor niets een van zijn bekendste citaten, want het klopt als een bus, natuurlijk. Een politiek-bestuurlijk besluit nemen is ingewikkelder dan turven en tellen. Tegelijkertijd moeten we, denk ik, ook vaststellen dat kennis, cijfers en een zo scherp mogelijk zicht op de verspreiding van het virus in deze crisis belangrijker zijn dan ooit.

En zijn partijgenote Kathleen Ferrier zei rond dezelfde tijd ter gelegenheid van het Kuyperjaar:

Politici moeten niet met een boekhoudersmentaliteit te werk gaan. Ik ben het eens met de democraat Kuyper als hij zegt: regeren is iets anders dan administreren.

Ook VVD-oprichter Pieter Oud haalde het citaat in 1954 aan, toen hij kritiek leverde op de katholieke ministers Jo Cals en Herman Witte, die naar zijn zin niet voortvarend genoeg te werk gingen bij het opstellen van nieuw onderwijsbeleid:

“Regeren is iets anders dan administreren, evengoed als het apothekerswerk geen geneeskunde is.”

Bronnen ▼