Regina Wauters, de koningin van het rode bier

Eén van de vrouwelijke brouwers die een bekend Belgisch merk tot in de eenentwintigste eeuw leidde, was Regina Wauters (1795-1874): moeder en zakenvrouw.

Ook in de Rodenbach brouwerij in Roeselare stonden bij tijd en wijle vrouwen aan de bierkuip. Pedro Rodenbach leidde rond 1818 het familiebedrijf samen met zijn broers, de blinde schrijver-volksvertegenwoordiger Alexander en de handelaar-arrondissementscommissaris Ferdinand én met zijn zus Amélie Lenoir-Rodenbach. De Belgische revolutie en de politieke ontwikkelingen grepen de Rodenbachs bij het nekvel; blijkbaar erfden de Rodenbachs een strijdvaardig politiek gen.

Militair-ijzervreter Pedro verbleef meestal in Brussel of ergens op een Europees slagveld maar de geboorteaktes van zijn acht kinderen op het stadhuis in Roeselare onderstrepen dan zijn aanwezigheid op het thuisfront. Pedro signeerde geëmancipeerd met Rodenbach-Wauters. En dat in een tijd dat vrouwen als onmondige kinderen of geestelijk gehandicapten werden beschouwd.

Vermoedelijk had de Mechelse brouwersdochter Regina toen al de leiding over de bierbrouwerij en de jeneverstokerij, want in 1836 vroeg ze toestemming aan het stadsbestuur om in haar fabriek een stoommachine van 12 pk te plaatsen. Een vrouw met technisch inzicht, met zin voor innovatie en met ondernemingszin. Stoommachines werden vooral gebruikt in de textielindustrie en hier voor het eerst in een voedingsbedrijf.

Datzelfde jaar – 1836 – kocht Pedro Rodenbach de brouwerij met uitrusting, bijhorende huizen en herbergen af van zijn familie. De notarisakte bepaalt dat de brouwerij – tot wederbeleg van haar goederen – aan zijn vrouw toebehoorde. Het was overigens Regina die het geld neertelde.

Het koppel was toen al achttien jaar gehuwd. Eenendertig was de Mechelse brouwersdochter dus toen ze in naam het beleid officieel overnam en haar acht – 8! – kinderen beletten haar niet om het bedrijf gedurende bijna dertig jaar te leiden. In het revoltejaar 1848 overleed Pedro in… Brussel. En Regina ging voort. Ze breidde de brouwerij uit, kocht andere bedrijven over. Overnames waren schering in inslag in de brouwerijwereld.

Maar Regina kreeg daarbij concurrentie van een… andere vrouw: Anna Gesquiere, weduwe Cauwe, die ook een brouwerij in Roeselare leidde. Beiden waren gewiekste zakenvrouwen.

In 1864 – ze was toen bijna zeventig jaar – verkocht Regina de brouwerij aan haar zoon Eduard. Drie jaar later stelde Regina haar testament op, met de bedoeling om het voortbestaan van de stokerij en de brouwerij te verzekeren en ook een goede verstandhouding tussen al haar kinderen en kleinkinderen te bewaren. Haar zoon Eduard en haar kleinzoon Eugène zetten haar werk voort en zorgden voor expansie.

Toen Eugène in 1902 zonder mannelijke erfgenamen stierf, namen Eugenie Mergaert, de vrouw van Eduard, Alice Termote, de vrouw van Eugène, en een kleindochter de zaak in handen. Met die nieuwe vennootschap “Brouwerij-Mouterij Saint Georges” werd Rodenbach de eerste decennia van de twintigste eeuw helemaal door vrouwen bestuurd.

Vrouwen brouwen, en nog!

In die brouwerswereld zijn Jeanne Artois en Regina Wauters geen uitzondering. In Sint Lievens-Esse zette weduwe Van den Bossche-Callebaut eind negentiende eeuw na de dood van haar man het bedrijf voort. Zij was een telg Callebaut, een klinkende naam in de chocoladenijverheid maar de Callebauts waren ook bierbrouwers in Wieze.

In die vrouwonvriendelijke negentiende eeuw stonden vrouwen dus doortastend, vooruitziend en krachtig aan de bierkuip. Op hun gezondheid.

~ Eliane van den Ende
Historica, cultuurjournaliste en auteur van het boek ‘Karakterdames, verdoken vrouwenverhalen’

Ook interessant: Vrouwen brouwen al sinds mensenheugenis bier
…en: Jeanne-Marie Artois, dé brouw-ster